تعویض مفصل ران از درمان های مهم روماتیسم لگن است

نویسنده : دکتر مهرداد منصوری – متخصص ارتوپدی – جراح لگن و مفصل ران

تعویض مفصل لگن و ران بهترین درمان برای کسانی است که مفصل ران آنها بر اثر بیماری های روماتیسم تخریب شده است. این بیماری ها در مراحل پیشرفته خود به دارو پاسخ درمانی مناسبی نداده ولی درد لگن ناشی از آنها را میتوان با تعویض مفصل لگن برطرف کرد.

در این مقاله ابتدا قدری راجع به کلیات روماتیسم های لگن مطالعه میکنیم و پس از آن تاثیر جراحی تعویض مفصل ران بر این بیماری ها و نکاتی را که پزشک و بیمار باید در حین درمان آن ها رعایت کنند را یاد میگیریم

بیماری های روماتیسم چگونه مفصل لگن را خراب میکنند

رماتیسم لگن نام بیماری واحدی نیست. روماتیسم نامی کلی برای دهها بیماری مختلف است که فصل مشترک آنها اختلال در سیستم دفاع ایمنی بدن و بدنیال آن حمله این سیستم به سلول های خود بدن است.

بعضی از بیماری های روماتیسمی مفاصل بدن را درگیر میکنند که شایعترین اینها بیماری روماتیسم مفصلی و بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان است. در هر دو این بیماری ها مفصل لگن ممکن است درگیر شود. این درگیری ابتدا بصورت احساس درد لگن است و پس از مدتی خشکی در حرکت مفصل ران و لنگش و کوتاهی پا به آن اضافه میشود.

این مشکلات براثر تخریب غضروف مفصلی ایجاد میشود. در ابتدا این خرابی کم است ولی وقتی زیاد شد استخوان های دو سر مفصل یعنی سر استخوان ران و حفره استابولوم به هم سائیده میشوند و این سایش بسیار دردناک است.

سایش موجب خرابی استخوان و در نتیجه کوتاهی مفصل و بدنیال آن کوتاهی پا میشود. درد و کوتاهی موجب لنگش میشود و همه این عوامل توانایی فرد در راه رفتن را بشدت کم میکنند. کم راه رفتن به تدریج موجب ضعیف شدن عضلات تنه و ران میشود. اینها مجموعه عواملی هستند که زنجیروار بدنبال هم ایجاد شده و فرد را از کار و زندگی می‌اندازند.

 در مراحل اولیه بیماری درد لگن را میتوان با داروهای روماتیسمی درمان کرد ولی وقتی بیماری آنقدر پیشرفت کند که تمام غضروف مفصل ران از بین برود دیگر کاری از دست دارو ساخته نیست ولی در این زمان هم راهی برای درمان وجود دارد و آن جراحی تعویض مفصل ران است.

تعویض مفصل لگن چه کمکی به روماتیسم مفصل ران میکند

در جراحی تعویش مفصل لگن و ران سر استخوان ران که بر اثر روماتیسم خراب شده برداشته شده و به جای آن یک سر فلزی یا سرامیکی گذاشته میشود. سطح درونی حفره استابولوم هم که خراب شده با یک کاپ فلزی و پلی اتیلنی جایگزین میشود. این می‌شود یک مفصل مصنوعی لگن.

وقتی بیمار صاحب یک مفصل مصنوعی لگن میشود درد او از بین میرود. پزشک میتواند در حین جراحی اختلاف طول پاها را هم اصلاح کند. حرکت مفصل ران روانتر شده و همه اینها موجب میشود بیمار بهتر راه رفته و لنگش او از بین برود.

وقتی بیمار بتواند بهتر و بیشتر راه برود به تدریج عضلات تنه و لگن او هم قویتر میشود. این عوامل با کمک هم موجب میشوند فرد به تدریج و تا حدود زیادی کارایی قبلی خود را بازیابی کند و به زندگی عادی بازگردد.

در جراحی تعویض مفصل ران برای روماتیسم، پزشک باید به چه نکاتی توجه کند

گذشته از اصول کلی که هر پزشک در هنگام جراحی باید به آنها توجه کند تا نتیجه درمان رضایت بخش گردد بیماران روماتیسمی شرایط خاص خود را دارند و عدم توجه به آنها ممکن است در نتیجه جراحی تاثیر نامطلوب برجای گذارد. مهمترین نکاتی که هر پزشک جراح باید در حین جراحی تعویض مفصل لگن و ران بیمار روماتیسم به آنها توجه کند عبارتند از

• بیماری های روماتیسمی سیستم دفاع بدن در مقابل میکروب ها را کم میکنند. اضافه بر این در بسیاری از بیماران مبتلا به روماتیسم برای کنترل بیماری از کورتون استفاده میشود. این دارو هم سیستم دفاع ایمنی بدن را ضعیف میکند.
  بنابراین احتمال عفونت بعد از جراحی در یک بیمار رماتیسمی بیش از بیماران دیگر است. پزشک باید قبل از جراحی، در حین آن و بعد از آن تمام تلاش خود برای کاهش موارد زمینه ساز عفونت بعد از جراحی را بکار ببندد.

• بسیاری از داروهای روماتیسم را که بیمار قبل از جراحی مصرف میکند باید در حین بستری در بیمارستان و جراحی و بعد از آن ادامه داد. البته داروهای جدید موصوف به anti-TNF از این رویه مستثنا هستند و استفاده از آنها را باید از چند هفته قبل از جراحی تا چند هفته پس از آن قطع کرد

• هم خود روماتیسم و هم داروهایی که برای کنترل آن مصرف میشوند استخوان را ضعیف و پوک میکنند. این وضعیت موجب افزایش احتمال شکستگی استخوان های لگن یا ران در حین و یا بعد از جراحی میشود.
  در اینجا هم پزشک باید تمامی توجه خود را به این مطلب مصروف دارد که بسیار با دقت و احتیاط جراحی را انجام دهد بطوری که احتمال بروز شکستگی به حداقل برسد

• شکل استخوان های لگن و بخصوص استابولوم در بعضی بیماری های روماتیسمی بشدت تغییر کرده و این عامل میتواند کارگذاری کاپ فلزی را مشکل کند. در بعشی از موارد نیاز به پیوند استخوان وجود دارد

• در بعضی از بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، مفاصل گردنی ناپایدار میشوند. این ناپایداری ممکن است در حین اقدام به لوله گذاری نای برای بیهوشی عمومی مشکل ایجاد کند. پزشک و متخصص بیهوشی باید این را مد نظر داشته باشند

• در بیماران مبتلا به اسپوندیلیت انکیلوزان قفسه سینه و ریه مشکلات کارکردی دارند. متخصص بیهوشی و جراح باید به این مشکلات اشراف داشته و توجه کامل کنند

• در بیماران مبتلا به اسپوندیلیت انکیلوزان که ستون مهره درگیری شدید دارد احتمال دررفتگی مفصل مصنوعی ممکن است قدری بالاتر باشد. پزشک باید به این مسئله توجه کرده و زاوایای کارگذاری اجزاء مفصل مصنوعی را طوری انتخاب کند که احتمال این دررفتگی به حداقل برسد

• در بسیاری از مبتلایان به روماتیسم ممکن است قسمت های دیگر بدن مانند قلب یا کلیه هم مشکلاتی داشته باشند. توجه به این مشکلات و کنترل آنها احتمال بروز عوارض احتمال حین یا بعد از جراحی را کاهش میدهد

در جراحی تعویض مفصل ران برای روماتیسم، بیمار باید به چه نکاتی توجه کند

همانطور که پزشک باید در حین جراحی تعویض مفصل ران در یک بیمار روماتیسم به نکات زیادی توجه کند بیمار هم باید با پزشک همراهی کرده و احتیاط های مهمی را مد نظرداشته باشد تا از جراحی خود حداکثر استفاده را ببرد. مهمترین این نکات عبارتند از

• بیمار باید تمامی مراقبت هایی را که پزشک برای کاهش احتمال عفونت های بعد از جراحی به او آموزش میدهد با دقت رعایت کند

• بیمار باید تمامی داروهایی را که مصرف میکند به پزشک جراح خود اطلاع دهد و بعد از جراحی هم باید همچنان تحت نظر متخصص روماتولوژیست بماند و داروهای روماتیسم را مصرف کند

• در خیلی از بیماران مبتلا به روماتیسم عضلات تنه و لگن ضعیف هستند. بیمار باید بعد از جراحی تحت نظر پزشک خود نرمش های طبی خاصی را انجام دهد تا این عضلات قویتر شوند. قویتر بودن این عضلات کارکرد مفصل مصنوعی را بهتر و عمر آن را افزایش میدهد

کلا میتوان گفت عمل جراحی تعوی ضمفصل لگن میتواند بهترین درمان برای بسیاری از مبتلایان به روماتیسم باشد که بیماری آنها موجب تخریب مفصل ران شده و از درد لگن رنج میبرند.