نشیمنگاه محلی در زیر باسن است که در هنگام نشستن روی آن مینشینیم و با دنبالچه متفاوت است. در مقاله ای دیگر در مورد درد دنبالچه صحبت کرده ایم.
در اینجا در مورد علل درد نشیمنگاه و درمان آن مطالبی را یاد میگیریم. برای فهم مطلب در ابتدا باید قدری راجع به آناتومی بدانیم.
آناتومی ناحیه نشیمنگاه
لگن خاصره یک ساختار حلقوی دارد. در پایین ترین قسمت آن دو برجستگی وجود دارد که به آن ایسکیوم میگویند. وقتی که مینشینیم نزدیکترین استخوان لگن به سطح زمین همین ایسکیوم است. با نوک انگشتان دست در زیر باسن میتوانیم برجستگی استخوان ایسکیوم را در زیر باسن لمس کنیم.
نشیمنگاه جایی است که استخوان ایسکیوم را زیر پوست باسن لمس میکنیم. در واقع نشیمنگاه های ما دو برجستگی استخوانی در داخل دو باسن ما هستند که وقتی مینشینیم بر روی آنها تکیه میکنیم.
استخوان ایسکیوم محل اتصال عضلات همسترینگ است. عضلات همسترینگ مهمترین عضلات پشت ران هستند و زانو را خم میکنند. عضلات به توسط تاندون ها به استخوان متصل میشوند.
در واقع عضله در انتهاهای خود بتدریح نازک شده و تبدیل به طنابی محکم ولی قابل انعطاف به نام تاندون میشود و این تاندون به استخوان متصل میشود. عضله نیروی خود را از طریق تاندون به استخوان وارد میکند.
در محل اتصال تاندون عضلات همسترینگ به ایسکیوم یک بورس به نام بورس ایسکیوگلوتئال وجود دارد. بورس ها کیسه های بافتی حاوی مایع زلالی هستند که حرکت بافت های دیگر را تسهیل میکنند.
علت درد نشیمنگاه چیست
علت درد نشیمنگاه التهاب تاندون همسترینگ یا التهاب بورس ایسکیوگلوتئال است. در غالب موارد این دو با هم وجود دارند. یعنی التهاب یکی از اینها میتواند موجب التهاب بافت مجاور شود و علائم بالینی ایجاد شده هم معمولا شبیه هم است. خوشبختانه درمان این دو مشکل هم در بسیاری از موارد بسیار شبیه است.
التهاب تاندون را تاندونیت tendonitis میگویند و التهاب بورس را بورسیت bursitis میگویند.
مهمترین علت التهاب تاندون همسترینک در محل اتصال به ایسکیوم راه رفتن و دویدن و جهیدن بیش از توانایی بدن است.
یعنی مسیری را که قبلا نرفته ایم و بسیار طولانی است برویم یا مسافت زیادی را که به آن عادت نداریم بدویم یا با سرعت زیادی که به آن عادت نداریم بدویم یا در مسیر سربالایی که قبلا نرفته ایم بدویم.
ورزشهایی را که جهیدن زیاد دارند و عادت به آنها نداریم انجام دهیم. مثلا مدت زیادی فوتبال یا والیبال یا بسکتبال کنیم. یا در مراسم جشنی بوده ایم و مدت زیادی رقص و پایکوبی کرده ایم.
این کار موجب میشود تاندون دچار کشیدگی شود. این کشیدگی ایجاد التهاب میکند و التهاب موجب درد میشود.
التهاب تاندون معمولا بلافاصله بعد از فعالیت بدنی ایحاد نمیشود و با فاصله چند روز یا چند هفته بعد از آن بوجود میاید. به همین علت ممکن است با ایجاد درد ناشی از التهاب ما فراموش کرده باشیم فعالیت بدنی یا ورزشی کرده ایم که این درد ایجاد شده است.
این خصوصیت درد تاندونی نقطه مقابل دردهای عضلانی است که معمولا روز بعد فعالیت بدنی بوجود میاید و ما میتوانیم ارتباط درد با فعالیت بدنی را متوجه شویم. درد های عضلانی زود ایجاد میشوند و زود از بین میروند. دردهای تاندونی دیر ایجاد میشوند و متاسفانه دیر خوب میشوند.
التهاب بورس ایسکیوگلوتئال دو علت دارد. شایعترین علت آن نشستن های طولانی است. در گذشته های دور نام این بیماری درد نشیمن بافندگان بود.
این افراد مدت های زیاد بیحرکت در یک جا مینشستند و با اینکار بورس ایسکیوگلوتئال آنها بین استخوان ایسکیوم و سطح زیرین که روی آن نشسته بودند فشرده میشد. آسیب ناشی از این وضعیت به بورس موجب التهاب بورس و در نتیجه بروز درد نشیمنگاه میشود.
علت دیگر التهاب در این بورس ضربه مستقیم است. وقتی فرد پایش لیز میخورد و با باسن به زمین میخورد فشار ناگهانی به بورس موجب له شدن بورس شده و این بعد از مدتی موجب التهاب و درد میشود.
البته بندرت عفونت بورس به توسط میکروب ها هم میتواند موجب التهاب و بروز درد در آن شود.
باید توجه داشته باشیم درد نشیمنگاه زیر مجموعه درد در محدوده باسن است. هر نقطه ای از باسن که درد بگیرد ممکن است علت درد آن با نقطه دیگر متفاوت باشد. دو نقطه با فاصله چند سانتیمتر از هم در پشت باسن ممکن است به دو علت متفاوت درد بگیرند.
بعضی بیماران ممکن است محل درد باسن را به درستی مشخص نکنند. مطالبی که در این مقاله ذکر شد فقط در مورد درد نشیمنگاه است. چند سانتیمتر بالاتر از نشیمنگاه در همان پشت باسن ممکن است درد بگیرد و علت دیگری داشته باشد.
بطور مثال بسیاری از افراد درد دنبالچه را با درد نشیمنگاه اشتباه میگیرند. درد دنبالچه کلا بیماری متفاوتی است و محل درد آن جای دیگری است. محل درد دنبالچه درست بین دو باسن و در بالای مقعد است در حالیکه درد نشیمنگاه در زیر باسن و جایی است که در هنگام نشستن با زمین تماس پیدا میکند.
درمان درد نشیمنگاه چیست
درمان درد نشیمنگاه همیشه غیر جراحی است. اگر این درد بعد از یک فعالیت بدنی شدید ایجاد شده است همیشه مدتی استراحت و کم کردن از فعالیت میتواند به کاهش درد کمک کند. کمتر راه رفتن، استفاده کمتر از پله یا راه نرفتن در سطوح شیب دار میتواند به کاهش درد کمک کند.
در مدتی که درد وجود دارد بیمار باید سعی کند از نشستن به مدت طولانی اجتناب کند و روی سطحی که مینشیند بالش نرمی را قرار دهد.
گرم نگه داشتن محل نشستن میتواند به کاهش درد کمک کند. گذاشتن یک تشکچه برقی بر روی صندلی و نشستن بر روی آن میتواند با گرم نگه داشتن موضع درد به کاهش آن کمک کند.
اگر درد زیاد باشد استفاده از داروهای ضد درد مانند دیکلوفناک یا ناپروکسن یا ایبوپروفن میتواند شدت درد را کم کند یا آن را کلا از بین ببرد.
در مواردی که درمان های ذکر شده بالا بعد از گذشت چند هفته نتوانستند کمکی به بیمار کنند مرحله بعدی درمان تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی در درون بورس یا در کنار تاندون است. این تزریق میتواند با کاهش التهاب به از بین رفتن درد بیمار کمک کند.