لغزش اپی فیز سر استخوان ران یا بیماری اسلیپ چیست

بیماری اسلیپ بیماری است که در نوجوانان به علت لغزیده شدن قسمتی از سر استخون ران در مفصل لگن ایجاد میشود و موجب بد راه رفتن و محدودیت حرکتی در مفصل ران میشود.  

در این مقاله در مورد علت این بیماری و علائم آن و راه های درمان آن مطالب را یاد میگریم ولی در ابتدا باید قدری راجع به آناتومی ناحیه بدانیم.

آناتومی مختصر ناحیه

 بالاترین قسمت استخوان ران را سر استخوان ران مینامند. سر استخوان ران به شکل یک کره گرد است. در قسمتی از آن صفحه ای از جنسی شبیه به غضروف وجود دارد که به آن صفحه رشد میگویند.

صفحه های رشد در بسیاری از استخوان های بدن وجود دارند و مسئول رشد استخوان هستند. این صفحات در سنین کودکی فعال هستند و در پایان بلوغ تبدیل به استخوان میشوند و با استخوان های اطراف خود یکی میشوند و عملا محو میشوند.

در اصطلاح میگویند صفحه رشد بسته شده است. با محو شدن صفحات رشد در پایان دوران بلوغ رشد طولی استخوان ها هم پایان میابد.

در استخوان ران صفحات رشد متعددی وجود دارد که یکی از آنها صفحه رشد سر استخوان ران است. این یک صفحه دایره ای شکل به کلفتی دو سه میلیمتر است که تقریبا در وسط سر کروی استخوان ران قرار گرقته است.

قسمتی از سر استخوان ران که در بالای صفحه رشد قرار گرفته است را اپی فیز سر استخوان ران مینامند.

لغزش اپی فیز سر استخوان ران چگونه ایجاد میشود

بیماری اسلیپ معمولا در پسران نوجوان ایجاد میشود و بیشتر در افرادی بوجود میاید که وزن بالایی دارند.

در این بیماری به عللی که بر ما پوشیده است صفحه رشد اتصال خود را به استخوان از دست میدهد و نتیجه آن میشود که استخوان های دو طرف صفحه رشد نسبت به هم جابجا میشود. در اصطلاح میگویند روی هم سر میخورند و لغزش پیدا میکنند.

چون به طور معمول قسمتی از سر استخوان ران که بالای صفحه رشد است (اپی فیز) درون حفره استابولوم محکم نگه داشته شده است و به توسط لیگامانی به اسم لیگامان گرد به کف حفره استابولوم چسبیده است نتیجه جابجایی این دو استخوان در محل صفحه رشد این میشود که قسمتی پایینی حرکت کند.

یعنی در بیماری اسلیپ قسمت بالایی ثابت میماند و قسمت پایینی در زیر قسمت بالایی سر میخورد و معمولا به سمت بیرون و پشت جابجا میشود.

اگر جابجایی و لغزش ناشی از بیماری اسلیپ کم باشد ممکن است بیمار اصلا متوجه آن نشود و یا فقط تا مدتی دچار قدری درد و لنگش شود. دو استخوان جابجا شده بعد از گذشت چند ماه در وضعیت جدید به هم جوش میخورند و صفحه رشد هم بعد یکی دو سال بسته میشود. نتیجه این وضعیت تغییر شکل پیدا کردن سر استخوان ران است.

مهمترین تاثیری که این تغییر شکل بوجود آمده در لغزش اپی فیز سر استخوان ران در زندگی فرد ایجاد میکند، محدود شدن چرخش مفصل ران است و بیمار موقع راه رفتن کف پای خود را به سمت بیرون میگذارد. اگر این تغییر شکل سر استخوان ران زیاد باشد ممکن است قدری لنگش هم برای بیمار ایجاد شود.

پس اگر جابجایی اپی فیز در بیماری اسلیپ زیاد باشد بیمار دچار لنگش میشود. این لنگش غالبا با درد کمی همراه است ولی ممکن است شدت درد زیاد هم باشد و بیمار نتواند به راحتی راه برود.

علائم لغزش اپی فیز سر استخوان ران چیست

همانطور که گفتم بیماری اسلیپ یا سر خوردن اپی فیز بیشتر در پسرهای نوجوان با وزن بالا دیده میشود. مهمترین علامت این بیماری لنگش است. بیمار بد راه میرود و موقع راه رفتن معمولا پای مبتلا را به سمت بیرون کج میگذارد.

ممکن است درد در ناحیه کشاله ران هم داشته باشد و این درد ممکن است در حین راه رفتن بیشتر شود. در معاینه این بیماران مشخص میشود که ران نمیتواند به راحتی به سمت داخل بچرخد.

تشخیص لفزش اپی فیز سر استخوان ران معمولا با رادیوگرافی ساده داده میشود. در مواردی که میزان جابجایی و لغزش کم باشد ممکن است تشخیص سر خوردگی در عکس ساده مشکل باشد. در این موارد با کمک سی تی اسکن یا ام آر آی میتوان به راحتی بیماری را تشخیص داد.

درمان لغزش اپی فیز سر استخوان ران

در بیماری اسلیپ همیشه خطر بیشتر شدن جابجایی قطعات وجود دارد و چون هر چه جابجایی بیشتر شود مشکلات بیماری هم بیشتر میشود اولویت اصلی پزشک این است که جلوی بیشتر شدن جابجایی را بگیرد.

 در مواردی که میزان جابجایی قطعات و میزان سر خوردن کم باشد برای اینکه جابجایی بیشتر نشود جراح بدون اینکه سعی در برگرداندن قطعات به سر جای خود کند صرفا قطعات را با پیچ فیکس میکند تا میزان جابجایی بیشتر نشود.

اگر میزان سر خوردگی و جابجایی زیاد باشد با عمل جراحی قطعات جابجا شده به سر جای خود رفته و با پیچ فیکس میشوند تا دوباره جابجا نشوند.

متاسفانه به علت نزدیک بوده قطعات جابجا شده به عروق خونی مهم تغذیه کننده اپی فیز، جراحی بیماری اسلیپ با خطرات زیادی همراه است که مهمترین آن سیاه شدن اپی فیز است.

اگر جراحی موفقیت آمیز باشد جابجایی قطعات اصلاح شده و لنگش بیمار تا حدود زیادی درمان میشود.