خشکی و محدودیت حرکت لگن

منظور از خشکی و محدودیت حرکت لگن کم شدن دامنه حرکتی مفصل ران در ناحیه لگن است به نحوی که نتوانیم به راحتی ران خود را در جهات مختلف حرکت دهیم.

این مشکل میتواند در فعایت های روزمره مانند راه رفتن و نشستن ایجاد مشکل کند. خشکی لگن معمولا همراه با مشکلات دیگری مانند احساس درد در لگن و بد راه رفتن است.

در این مقاله در مورد علل ایجاد کننده ای مشکل و راه های کنترل کردن آن مطالبی را یاد میگیریم.

برای دانستن علل خشکی مفصل باید قدری با آناتومی آن آشنا بود.

آناتومی مختصر مفصل ران

مفصل ران محلی است که ران به لگن متصل میشود. در مرکز آن استخوان هایی قرار گرفته و در اطراف آن بافت های دیگری وجود دارد. استخوان های اصلی تشکیل دهنده مفصل ران یکی سر استخوان ران است که در واقع نامی است که به بالاترین قسمت استخوان ران گذاشته اند و دیگری حفره استابولوم است.

حفره استابولوم یک فرورفتگی به شکل کاسه است که در استخوان لگن است و سر استخوان ران درون آن قرار میگیرد. حرکت سر استخوان ران که به شکل کره گردی است درون کاسه استابولوم که به شکل کاسه است موجب حرکت ران نسبت به تنه میشود.

در اطراف این دو استخوان یک پرده بافتی کلفت و محکم به نام کپسول مفصلی قرار گرفته که دور تا دور آنها را گرفته و اجازه نمیدهد از هم دور شوند. اطراف این کپسول مفصل را هم نوارهای بافتی قوی به نام لیگامان پوشانده اند و بعد عضلات قوی هم در اطراف این لیگامان ها قرار گرفته اند.

کپسول مفصلی و لیگامان ها و عضلات به پایداری مفصل کمک میکنند و عضلات موجب حرکت مفصل میشوند.

مکانیسم خشکی و محدودیت حرکتی لگن چیست

حرکت مفصل ران با مکانیسم های متفاوتی میتواند دچار اختلال شود. شایعترین آنها تغییر شکل سطوح مفصلی است.

اگر شکل کروی سر استخوان ران تغییر کند و با شکل نیم دایره ای حفره استابولوم تغییر کند و یا هر تغییری به نحوی در یکی از این دو استخوان ایجاد شود به نحوی که همخوانی که در کنار هم دارند از بین برود حرکت نرم و بدون اصطکاک آنها دچار اختلال شده و مفصل دیگر نمیتواند راحت حرکت کند و خشکی مفصل لگن ایجاد میشود.

علت دیگر بروز محدودیت حرکتی لگن خراب شدن غضروف مفصلی است. غضروف لایه نرمی است که روی استخوان ها در سطح مفصلی کشیده شده و سطح را صیقلی و لغزنده میکند. غضروف که خراب شود اصطکاک بین سطوح مفصلی بیشتر شده و محدودیت حرکتی و خشکی مفصل لگن بوجود میاید.

علت دیگر ایجاد خشکی مفصل لگن ایجاد استخوان های اضافه در مفصل است. این استخوان ها معمولا در لبه سطوح مفصلی بوجود میایند ولی بعضی تومورهای استخوانی میتوانند موجب بروز تکه های استخوان اضافه درون مفصل شوند. این استخوان های اضافه حرکت مفصل ران را مختل کرده و موجب گیر در حرکت آن میشوند.

کم شدن انعطاف پذیری کپسول مفصلی یا لیگامان های اطراف مفصل ران هم میتواند موجب محدودیت حرکتی مفصل لگن شود. برای اینکه مفصل ران بتواند راحت حرکت کند کپسول مفصل و لیگامان های اطراف آن باید کاملا منعطف باشند.

اگر این دو بافت سفت و خشک شوند مفصل نمیتواند به راحتی حرکت کند. بعضی بیماری ها میتوانند این بافت ها را خشک کنند که نتیجه آن خشکی و محدودیت حرکتی مفصل لگن است.

خراب شدن عضلات اطراف مفصل و ایجاد استخوان اضافه در این عضلات هم از عللی است که میتواند موجب خشکی مفصل لگن شود.

از دیگر علل محدودیت حرکت مفصل لگن درد مفصل است. وقتی حرکت مفصل دردناک باشد بیمار از بیم درد آن را کمتر حرکت میدهد و در نتیجه حرکات مفصل کم میشود.

پس گرچه ممکن است خود مفصل مشکل آناتومیک نداشته باشد ولی هر عاملی همینکه درد مفصل ایجاد کند کافی است که موجب شود حرکات مفصل کم شود.

چه بیماری هایی موجب خشکی حرکت مفصل لگن میشوند

بیماری های زیادی این مشکل را ایجاد میکنند. شایعترین آنها سائیدگی در محل مفصل ران است. این بیماری موجب موجب خراب شدن غضروف مفصلی میشود و بعد از مدتی شکل استخوان های مفصل را هم خراب میکند.

به مرور زمان استخوان های اضافه به نام استئوفیت در اطراف لبه مفصل ایجاد میشود. این عوامل موجب محدودیت حرکت مفصل میشوند.

شکستگی های ایجاد شده در مفصل ران و شکستگی های حفره استابولوم هم میتوانند موجب شوند که شکل مفصل ران تغییر کند و در نتیجه موجب محدودیت حرکت مفصل شوند. این شکستگی ها بتدریج موجب بروز آرتروز مفصل هم میشوند.

دررفتگی مادرزادی در محل مفصل ران در ابتدا موجب شلی مفصل میشود ولی در مراحل پیشرفته که مفصل ران دچار آرتروز میشود خشکی مفصل لگن ایجاد میشود.

سیاه شدگی سر استخوان ران در ابتدا به علت دردی که ایجاد میکند موجب میشود بیمار مفصل را کمتر حرکت دهد و در واقع کمی حرکت مفصل به این علت است ولی به تدریج که غضروف و سطح مفصلی دچار خرابی میشود این عوامل هم اضافه میشوند و محدودیت حرکتی مفصل لگن را تشدید میکنند.

روماتیسم ها مانند روماتیسم مفصلی و یا اسپوندیلیت انکیلوزان میتوانند با آسیب به غضروف مفصلی و یا با تخریب استخوان موجب محدودیت حرکت مفصل لگن شوند. این بیماری های کپسول مفصلی اطراف مفصل را هم خشک میکنند.

در تمام بیماری های که گفتیم بیمار به علت دردی که حس میکند مفصل ران را کم حرکت میدهد. این کم حرکت دادن مفصل موجب میشود بتدریج کپسول مفصلی و لیگامان های اطراف مفصلی قابلیت انعطاف خود را از دست داده و در یک روند با بازخورد مثبت خشکی و محدودیت حرکتی مفصل مرتبا بیشتر شود.

تشخیص محدودیت حرکتی مفصل لگن چیست

پزشک ارتوپد مفصل ران را معاینه میکند. معمولا چرخش ران و بخصوص چرخش داخلی ران از اولین حرکاتی است که دچار محدودیت میشود. خم کردن یا فلکشن مفصل ران هم وقتی بیماری پیشرفت کرده است محدود میشود.

خشکی مفصل لگن موجب میشود بیمار نتواند به راحتی روی زمین بصورت دوزانو یا چهارزانو بنشیند. گاهی اوقات ممکن است در نشستن روی صندلی اختلال ایجاد کند.

وقتی شدید است میتواند موجب لنگش و بد راه رفتن و موجب کوتاه شدن پا شود و در حالت شدید حتی در ظاهر فرد هم مشخص است و میتوان با نگاه کردن به لگن یا ران بیمار متوجه تغییر شکل مفصل ناشی از محدویت حرکتی آن شد.

درمان خشکی و محدودیت حرکتی لگن چیست

درمان این مشکل در واقع درمان بیماری است که آن را ایجاد کرده است. خشکی مفصلی یک علامت است. پزشک ها معمولا علامت ها را درمان نمیکنند مگر اینکه نتوانند بیماری اصلی را درمان کنند و به ناچار فقط به کنترل علائم بسنده کنند.

غالب بیماری هایی که در بالا ذکر کردم وقتی به مرحله خشکی و محدودیت حرکتی مفصل میرسند غالبا با درد شدید مفصل و خرابی مفصل همراه هستند. در این مرحله معمولا درمان انتخابی جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن است. در این جراحی مفصل ران خراب شده از بدن بیمار خارج شده و بجای آن یک مفصل مصنوعی جایگزین میشود.

اگر این جراحی به درستی انجام شود میتواند خشکی مفصلی را در بسیاری از موارد تا حدود زیادی از بین ببرد و دامنه حرکتی مفصل را بهتر کند.