درمان بورسیت لگن چیست

بورسیت به معنای التهاب بورس است. بورس بافتی شبیه کیسه ای نازک در لگن است. التهاب بورس لگن موجب احساس درد در لگن میشود. در این مقاله در مورد علل بوجود آوردنده بیماری بورسیت لگن و علائم آن و راه های درمان آن مطالبی را یاد میگیریم.

آناتومی کاربردی بورس

بورس ها کیسه های بافتی نازکی هستند که در همه جای بدن هستند و در محل های سایش قرار میگیرند و وظیفه آنها کاهش اصطکاک و کمک به حرکت دو بافت بر روی یکدیگر است.

یک کیسه فریزر را در نظر بگیرید که درون آن مقدار بسیار کمی روغن مایع ریخته اید و در آن را محکم بسته اید. این کیسه را بین کف دو دست خود قرار دهید.

اکنون میتوانید دو دست خود را به راحتی روی هم حرکت داده و بلغزانید چون دو سطح کیسه فریزر با کمک روغن بین آنها روی هم میلغزند.

بورس ها هم همینطورند. سطح داخلی آنها لایه ای از سلول های سینوویال قرار گرفته که مایعی لزج به نام مایع سینوویال را ترشح میکنند و این مایع درون بورس قرار میگیرد.

بورس ها در مکان های زیر هستند

• جایی که پوست بر روی استخوان باید راحت بلغزد مانند پوست پشت آرنج
• جایی که تاندون باید به راحتی بر روی استخوان بلغزد مانند بورس بین تروکانتر بزرگ و ایلیوتیبیال باند
• جایی که دو عضله باید در کنار هم بلغزند
• جایی که یک عضله باید روی استخوان بلغزد
• جایی که یک تاندون باید بر روی کپسول مفصلی بلغزد

بورسیت چیست

بورسیت Bursitis به معنای التهاب بورس است. این التهاب با تاثیر بر روی پایانه ای عصبی میتوانند موجب بروز حس درد شوند. پس مهمترین علامت بورسیت درد در محل بورس است.

البته بورسیت میتواند موجب افزایش ترشح مایع سینوویال درون بورس شده و آن را متورم کند. در این حال اگر بورس زیر پوست باشد ممکن است بتوان برجستگی آن را لمس کرد.

معمولا بورسیت موقعی ایجاد میشود که سایش دو بافتی که بورس بین آنها قرار گرفته است بسیار زیاد باشد بطوری که بورس تحت فشار زیادی قرار گیرد. این میتواند موجب شروع فعالیت سلول های ایمنی و التهابی در بورس و ایجاد بورسیت شود.

گاهی اوقات ضربه مستقیم به بورس موجب التهاب آن میشود و در بعضی مواقع عفونت هم میتواند علت بورسیت لگن باشد.

معمولا در کنار بورس ها تاندون هایی هم قرار گرفته اند. در غالب موارد وقتی این تاندون های به هر علتی دچار التهاب شوند بورس کنار آنها هم دچار التهاب شده و بورسیت بوجود میاید.

بورسیت لگن چه انواعی دارد

مهمترین بورس های لگن که میتوانند با ایجاد بورسیت ران موجب درد لگن شوند بورسیت تروکانتریک و بورسیت ایسکیوگلونئال و بورسیت ایلیوپکتینئال است. شایعترین بورسیت لگن همان بورسیت تروکانتریک یا بورسیت تروکانتر بزرگ است.

بورسیت تروکانتریک

بورس تروکانتر بزرگ یا بورس تروکانتریک در قسمت خارجی لگن بین فاشیا لاتا و تروکانتر بزرگ استخوان ران قرار گرفته و وظیفه آن تسهیل حرکت فاشیالاتا بر روی تروکانتر بزرگ است.

التهاب این بورس در افرادی که زیاد راه میروند یا میدوند یا مفصل ران را زیاد خم و راست میکنند ایجاد میشود. گاهی هم بورسیت تروکانتریک به علت ضربه بوجود میاید. مثلا زمین خوردن روی قسمت خارجی و کناری لگن میتواند موجب ضربه به بورس تروکانتر و التهاب آن شود.

ولی در غالب موارد همانطور که گفته شد علت التهاب بورس تروکانتریک راه رفتن زیاد بخصوص در زمین های شیب دار و دویدن یا دوچرخه سواری زیاد و یا راه رفتن در مسیرهای طولانی و راه هایی است که به آنها عادت نداشته ایم.

بورسیت تروکانتریک در کسانی که طول پاهایشان با هم اختلاف دارد یا در کسانی که انحراف جانبی ستوان فقرات یا اسکولیوز دارند و در مبتلایان به روماتیسم مفصلی و نقرس بیشتر دیده میشود.

علامت عمده بورسیت تروکانتریک احساس درد در قسمت خارجی و کناری لگن و بر روی تروکانتر بزرگ است. این درد میتواند با فشار موضعی بر روی بورس بیشتر شود. یعنی وقتی با انگشت بر روی تروکانتر بزرگ در کنار لگن فشار وارد میکنیم درد بیشتر میشود.

در این بیماران خوابیدن بر روی شانه هم میتواند موجب افزایش درد بورسیت تروکانتریک شود.

درد بورسیت تروکانتریک با راه رفتن و بالا رفتن از پله بیشتر میشود و میتواند به پایین ران هم تیر بکشد و معمولا با هر قدم بیشتر میشود و در نتیجه موجب لنگیدن بیمار و بد راه رفتن میشود. بیماری که پیشرفت میکند درد در زمان استراحت هم وجود خواهد داشت.

درد بورسیت تروکانتریک در حالت های زیر بیشتر است.

• وقتی که فرد از روی صندلی بلند شده و می ایستد
• راهپیمایی بمدت طولانی
• بالا رفتن از پله
• چمباتمه زدن

تشخیص بورسیت تروکانتریک معمولا از روی علائم آن داده میشود. محل درد در روی سطح خارجی لگن و بر روی تروکانتر بزرگ لگن از علائم مهم این بیماری است.

معمولا رادیوگرافی ساده نکته خاصی را نشان نمیدهد و کمکی به تشخیص بیماری نمیکند ولی در ام آر آی در غالب موارد تغییراتی را در بورس تروکانتریک و در تاندون ابدکتور میتوان دید.

بورسیت ایسکیوگلوتئال

در پایین ترین قسمت لگن دو برجستگی به نام توبروزیته ایسکیوم وجود دارد. به این برجستگی تاندون عضله همسترینگ متصل میشود. عضله همسترینگ مهمترین عضله پشت ران است که زانو را خم میکند.

بین تاندون همسترینگ و توبروزیته ایسکیوم یعنی در زیر لگن بورس ایسکیوگلوتئال قرار گرفته است.

بورسیت ایسکیوگلوتئال که در واقع نوعی بورسیت زیر لگن است در افراد زیر ایجاد میشود

1- در افرادی که زیاد میدوند یا میجهند یا با پا لگد میزنند مثل فوتبالیست ها. در این افراد کشش زیادی که به تاندون همسترینگ وارد میشود موجب التهاب بورس ایسکیوگلوتئال کنار آن میشود.

2- در افرادی که به مدت زیاد مینشینند. در قدیم به بورس ایسکیوگلوتئال درد نشیمن بافنده ها میگفتند چون مدت زیادی مینشستند. نشستند به مدت طولانی موجب میشود بورس ایسکیوگلوتئال بین استخوان ایسکیوم و عضلات زیر فشرده و در نتیجه ملتهب شود.

3- ضربه به لگن هم میتواند موجب بورسیت لگن در همین ناحیه شود. مثال آن وقتی است که فرد با پشت باسن به زمین میخورد. در این وضعیت بورس له میشود و آسیب ناشی از آن موجب التهاب و درد میشود.

علائم بورسیت لگن از نوع ایسکیوگلوتئال بصورت درد در زیر لگن و در ناحیه نشیمنگاه است. شدت این درد معمولا با دویدن یا پریدن یا لگد زدن بیشتر میشود چون با این کارهای تاندون عضله همسترینگ فعال میشود.

همچنین نشستن به مدت طولانی هم درد بورسیت لگن در ناحیه ایسکیوگلوتئال را بیشتر میکند چون مستقیما این بورس را تحت فشار قرار میدهد.

بورسیت ایلیوپکتینئال

بورس ایلیوپکتینئال در جلوی لگن و در جایی که عضله ایلیوپسواس از جلوی برجستگی ایلیوپکتینئال استخوان پوبیس عبور میکند قرار گرفته است.

بورسیت ایلیوپکتینئال در افراد یا ورزشکارانی که زیاد میدوند یا زیاد جهش میکنند و یا زیاد لگد میزنند (مانند فوتبالیست ها) دیده میشود.

از علائم این نوع از بورسیت مفصل لگن احساس درد در جلوی لگن و در ناحیه کشاله ران است. شدت این درد با دویدن و یا خم و راست کردن ران و یا در لگد زدن بیشتر میشود.

این افراد موقع بالا و پایین رفتن از پله یا سربالایی و سرازیری رفتن دچار درد کشاله ران میشوند. پوشیدن و درآوردن شلوار برای آنها ممکن است دردناک باشد. سوار شدن و پیاده شدن از اتومبیل میتواند موجب درد کشاله ران در آنها شود.

لگد زدن در این افراد موجب انقباض عضله ایلیوپسواس شده و با تحریک تاندون عضله و در نتیجه تحریک بورس کنار آن درد بیشتر میشود.

درمان بورسیت لگن

درمان بیماری بورسیت لگن تقریبا همیشه بدون نیاز به جراحی است. مهمترین اقدامات درمانی عبارتند از

استراحت و کاهش فعالیت های بدنی و ورزشی: مهمترین قدم در درمان بورسیت لگن این است که حرکاتی که موجب تحریک بورس میشوند مدتی انجام نشوند. پس کاهش فعالیت های بدنی به مدت چند هفته تا چند ماه در غالب موارد میتواند موجب از بین رفتن علائم بورسیت شود.

گرمای موضعی: گرم کردن محل درد میتواند کمک زیادی به کاهش درد ناشی از بورسیت لگن بکند. در بعضی مواقع سرد کردن محل درد میتواند درد ناشی از بورسیت لگن را کنترل کند.

فیزیوتراپی: میتوان با اقداماتی که فیزیوتراپ انجام میدهد به کاهش درد و کم کردن دوران نقاهت بیماری کمک کرد. در این بین انجام نرمش های کششی طبی نقش مهمی را در درمان بورسیت لگن ایفا میکنند.

دارو: گرچه داروی اختصاصی به عنوان داروی بورسیت لگن وجود ندارد ولی استفاده از داروهای ضد التهاب مانند ناپروکسن یا سلبرکس و مسکن میتواند به کاهش درد ناشی از بورسیت کم کند. با این وجود در مصرف دارو باید احتیاط کرد.

بعضی بیماران با شروع مصرف دارو و کاهش درد با این تصور که بیماری آنها خوب شده است دوباره فعالیت های ورزشی را شروع میکنند و این کار میتواند شدت آسیب را بیشتر کند.

تزریق استروئید: در مواردی که اقدامات ذکر شده کمکی به درمان نکند پزشک معالج ممکن است از تزریق موضعی کورتیکواستروئیدها در داخل بورس ملتهب شده برای کاهش التهاب و درد استفاده کند.

بطور مثال در درمان بورسیت تروکانتریک میتوان کورتیکوستروئید را مستقیما به درون بورس تروکانتریک تزریق کرد.

عمل جراحی: در صورتیکه چند مرتبه تزریق کورتون یا کورتیکوستروئید در محل بورس نتوانست بیماری را درمان کند میتوان با عمل جراحی اقدام به خارج کردن بورس کرد. این کار معمولا میتوان درد ناشی از بورسیت لگن را از بین ببرد.

پیشگیری از بورسیت لگن چگونه است

قدر مسلم پیشگیری بهتر از درمان است. توصیه میشود برای اینکه به بورسیت مبتلا نشویم اقدامات زیر را به کار ببندیم:

در هر گونه فعالیت بدنی و ورزشی حرکات را آهسته انجام دهیم و به تدریج سطح فعالیت خود را افزایش دهیم. ناگهان شروع کردن ورزش بدون گرم کردن بدن موجب کشیده شدن تاندون و آسیب بورس کنار آن میشود.

حرکات ورزشی را اگر عادت نداریم را با تکرار بسیار زیاد انجام ندهیم. تکرار زیاد میتواند موجب سایش زیاد در محل بورس شده و موجب بورسیت لگن شود.

اگر موقع ورزش درد غیر عادی در هر جایی از لگن احساس کردیم ورزش را ادامه ندهیم.

وزن خود را کم کنیم. وزن زیاد موجب وارد شدن نیروی زیاد به لایه های بورس شده و احتمال بورسیت لگن را بیشتر میکند.

قدرت و انعطاف پذیری عضلات بخصوص عضلات تنه و لگن خود را بیشتر کنیم. این کار موجب کاهش احتمال آسیب تاندون میشود و بطور غیر مستقیم احتمال التهاب بورس کنار تاندون را کم میکند.

اگر مفصل لگن سالمی نداریم یا از قبل میلنگیم برای راه رفتن از عصا استفاده کنیم. استفاده از عصا موجب میشود فشار کمتری به تاندون و در نتیجه به بورس کنار آن وارد شود.