دکتر مهرداد منصوری دکتر مهرداد منصوری. جراح لگن و مفصل ران
آیا میتوان تعویض مفصل لگن را در بیمار مبتلا به پوکی استخوان انجام داد. در غالب موارد بله میتوان این جراحی را انجام داد.
بسیاری از بیمارانی که برای درمان سائیدگی شدید مفصلی و استفاده از مفصل مصنوعی بخصوص در سنین بالا به پزشک مراجعه میکنند این سوال را در ذهن دارند که آیا این جراحی با پوکی استخوان منافاتی دارد.
آیا من که استخوان های ضعیفی دارم و مبتلا به پوکی استخوان هستم میتوانم تحت عمل جراحی تعویض مفصل قرار بگیرم.
پوکی استخوان چیست
پوکی استخوان یا استئوپروز Osteoporosis بیماری است که در آن تراکم و قدرت همه استخوان های بدن کم میشود.
استخوان ها یک داربست دارند که درون آنها سلول های استخوانی قرار میگیرند. این داربست یک قسمت پروتئینی دارد که بصورت الیاف است و روی آن ماده معدنی هیدروکسی آپاتیت رسوب کرده است. در پوکی استخوان یا استئوپروز این داربست ضعیف میشود که نتیجه آن ضعف کلی استخوان های بدن است.
مهمترین عامل ایجاد کننده این بیماری کم بودن فعالیت بدنی است. شغل نشسته و ورزش نکردن و یک جا بودن موجب ضعیف شدن استخوان ها میشود.
پوکی استخوان بیشتر در خانمها و بعد از سن 50 سالگی شایع میشود ولی مهمترین عوامل زمینه ساز آن مصرف کم لبنیات و ویتامین دی و مصرف زیاد سیگار و الکل است. پوکی استخوان در مبتلایان به دیابت و روماتیسم و بیماری های کلیوی بیشتر دیده میشود.
پوکی استخوان در همه استخوان های بدن وجود دارد ولی در لگن و ستون مهره و مچ دست بیشتر از دیگر قسمت های بدن میتواند موجب بروز عوارضی مانند شکستگی شود.
تاثیر پوکی استخوان بر تعویض مفصل لگن
در عمل جراحی تعویض مفصل، قسمت های مختلف یک مفصل مصنوعی باید به استخوان متصل شوند و یا درون آن قرار گیرند پس طبیعی است که این استنتاج صورت گیرد که ضعف استخوان ها میتواند موفقیت آمیز بودن این جراحی را با مخاطره همراه کند.
با این حال بجز در موارد بسیار شدید پوکی استخوان میتوان جراحی تعویض مفصل در سالمندان را به خوبی و با موفقیت انجام داد. این بدان معنی است که حتی یک استخوان با پوکی متوسط هم میتواند به خوبی قسمت های مختلف یک مفصل مصنوعی را درون خود جای دهد.
با این حال انجام تعویض مفصل در بیمار مبتلا به پوکی استخوان و استئوپروز باید با رعایت موارد و نکات خاصی باشد. این نکات کدامند.
پزشک باید به چه نکاتی توجه کند
در بیماران مبتلا به پوکی استخوان یا استئوپروز احتمالی شکستگی استخوان اطراف پروتز بالا است. پس پزشک معالج باید با دقت و ملایمت با استخوان رفتار کرده تا احتمال این شکستگی ها کم شود. تبحر جراح در این مورد حرف اول را میزند.
در مواردی که پوکی استخوان زیاد است میتوان برای اتصال بهتر و کم خطرتر مفصل مصنوعی از سیمان استخوانی استفاده کرد.
در این موارد معمولا قسمت پایه مفصل مصنوعی به توسط سیمان استخوانی درون کانال استخوان ران محکم میشود ولی برای اتصال کاپ پلی اتیلنی به استخوان لگن معمولا همچنان از کاپ های فلزی بدون سیمان استفاده میشود.
قبل و بعد از جراحی تعویض مفصل، پزشک با استفاده از ویتامین دی و کلسیم و در صورت لزوم داروهای دیگر سعی میکند تراکم و قدرت استخوان ها را تا حدودی افزایش دهد.
بیمار باید به چه نکاتی توجه کند
بیمار باید عوامل دیگری که شدت پوکی استخوان یا استئوپروز را اضافه میکنند در نظر داشته و آنها را با کمک پزشک خود کنترل کند. از مهمترین آنها عادات انسان و روش زندگی او است.
قبل از جراحی باید استفاده از سیگار و الکل کنار گذاشته شده یا به حداقل برساند. مصرف لبنیات و پروتئین باید افزایش پیدا کند. کلسیم موجود در لبنیات و پروتئین برای ساخته شدن استخوان ضروری هستند.
در صورتیکه سطح خونی ویتامین دی فرد پائین باشد باید تحت نظر پزشک خود این ویتامین را مصرف کند.
فرد باید بعد از عمل جراحی در اولین فرصتی که پزشک معالج اجازه داد شروع به راه رفتن کند و به تدریج میزان راه رفتن را بیشتر کند تا پس از چند ماه بتواند روزانه مسافت قابل قبولی را پیاده روی کند. راه رفتن موجب تقویت استخوان ها و قویتر شدن آنها میشود.
در بسیاری از افرادی که پوکی استخوان دارند عضلات هم ضعیف هستند و این موجب سخت تر شدن بازپروری بعد از جراحی و افزایش احتمال زمین خوردن میشود.
پس در حین راه رفتن باید تا موقعی که پزشک معالج لازم میداند از عصا کمک گرفت تا احتمال زمین خوردن کم شود. همچنین باید از داروهایی که حس تعادل را کاهش میدهند دوری کرد و در صورت وجود مشکل بینایی، این مشکل در اولین فرصت باید درمان شود.
رعایت این عوامل احتمال زمین خوردن را کم میکنند و در نتیجه احتمال شکستگی کاهش میابد.
نتیجه گیری
میتوان تاثیر پوکی استخوان بر جراحی تعویض مفصل لگن را مدیریت کرد. در پوکی استخوان هم میتوان جراحی تعویض مفصل را انجام داد. در این موقعیت وظیفه بیمار انجام اقداماتی است که این پوکی کمتر شود و رعایت اقداماتی دیگر که عضلات قویتر شوند و احتمال زمین خوردن کمتر گردد.
وظیفه پزشک هم رعایت اصولی است که شکستگی حین یا بعد از جراحی به حداقل برسد.