وزن و چاقی و تعویض مفصل لگن

جراحی تعویض مفصل لگن در غالب بیمارانی که به علت تخریب مفصل ران دچار درد لگن شده اند میتواند به راحتی این درد را از بین برده و بیمار را از یک زندگی خسته کننده و وابسته به فردی مستقل و کارا بازگرداند.

برخلاف چیزی که قبلا فکر میشد امروزه عقیده بر آن است که افراد چاق هم میتوانند جراحی تعویض مفصل لگن و ران را انجام دهند و از آن نتیجه بگیرند.

اتفاقا رضایتی که افراد با وزن بالا بعد از جراحی تعویض مفصل از عمل خود دارند در بسیاری از موارد بیش از رضایت افراد لاغر است. با این حال همیشه وزن بالا و چاقی میتواند مشکلاتی را برای جراحی ایجاد کند.

در این مقاله به بررسی چاقی و تاثیر آن بر سیستم حرکتی بدن انسان و انجام جراحی تعویض مفصل لگن و ران در افراد با وزن بالا و چاق میپردازیم.

تعریف وزن بالا و چاقی

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی WHO وزن بالا وقتی است که BMI یا ضریب توده بدنی فرد از عدد 35 بیشتر شود و وقتی این عدد از 40 بیشتر میشود به فرد مورد نظر چاق Obese میگویند.

ضریب توده بدنی یا BMI عددی است که از تقسیم وزن فرد (به کیلوگرم) بر مجذور قد او (به متر) بدست میاید. برای محاسبه این عدد اپلیکیشن های موبایلی متعددی وجود دارد.

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در سی ساله اخیر تعداد افراد چاق در دنیا سه برابر شده است. حدود 40 درصد افراد بالغی که در جهان زندگی میکنند اضافه وزن دارند و 13 درصد آنها چاق محسوب میشوند. امروزه وزن زیاد بیشتر از بی غذایی انسان ها را بیمار کرده و یا از پای درمیاورد.

علت عمده وزن زیاد و چاقی بیشتر بودن ورودی کالری به بدن نسبت به مصرف آن است. استفاده زیاد از غذاهای چرب و شیرین و کم تحرکی از علت های مهم این بیماری است. بسیاری از افراد چاق دچار سوء تغدیه هم هستند. یعنی با وجود مصرف زیاد کالری بدن آنها دچار کمبود پروتئین و ویتامین ها و ریز مغذی ها است.

وزن بالا علت اصلی بسیاری از بیماری های قلبی و مغزی و دیابت و دردهای بدنی و بسیاری از سرطان ها (سینه، کبد، کلیه، روده بزرگ، پروستات و تخمدان) است.

با تمام این اوصاف چاقی قابل پیشگیری است.

تاثیر چاقی بر دردهای بدن چیست

وزن زیاد با اعمال نیروهای بیش از حد تحمل مفاصل به آنها میتواند موجب تخریب زودرس آنها و بروز سائیدگی و آرتروز مفصلی شود.

سائیدگی زانو و لگن در افراد با وزن بالا بیشتر دیده میشود و وقتی آرتروز شروع میشود درد مفصلی افراد چاق بیشتر از افراد با وزن طبیعی خواهد بود. با این حال مشکل به همین جا محدود نمیشود.

در افراد با وزن بالا میزان هورمونی به نام لپتین leptin در بدن زیاد میشود و این هورمون میتواند با افزایش التهاب در مفاصل موجب تخریب آنها شود.

از طرف دیگر وقتی وزن فرد بالا است میزان تحرک و فعالیت های بدنی او کم میشود. این کاهش فعالیت های بدنی موجب ضعیف شدن عضلات میشود و ضعف عضلات یکی از مهمترین عوامل افزایش فشار به مفاصل و بروز آسیب در آنها است. مسلما در کسی که عضلات ضعیفی دارد دردهای اندام و دردهای مفصلی بیش از افراد دیگر است.

غالب افراد چاق سوء تغذیه دارند به این معنا که گرچه چربی بدن آنها زیاد شده است ولی میزان دریافتی پروتئین و ویتامین و ریزمغذی ها در ایشان کم است. این سوء تغذیه از عوامل مهمی است که میتواند زمینه سائیدگی مفصلی را در آنها فراهم کرده و دردهای امدام را بیشتر کند.

جراحی تعویض مفصل لگن و ران در افراد چاق

افرادی که وزن زیاد دارند هم میتوانند مانند دیگران جراحی تعویض مفصل لگن و ران را انجام دهند با این حال این جراحی در ایشان میتواند همراه با مشکلاتی باشد که در زیر به آنها میپردازم.

سختی جراحی

در افراد چاق میزان چربی زیر پوستی زیاد است و این موجب میشود دسترس جراح به محل مفصل مشکل شود. در افراد لاغر به محض اینکه جراح پوست را شکاف میدهد عضلات زیر آن مشاهده شده و با کنار زدن آنها میتوان مفصل ران را دید و جراحی را انجام داد ولی در افراد با وزن بالا باید میزان زیادی از چربی زیر پوستی را شکاف داده و کنار زد تا به عضلات رسید.

این موجب میشود مفصل در عمق زیادی قرار گرفته و دسترسی به آن مشکل شود. مسلما هرچه جراح مفصل ران را مشکل تر ببیند و کار بر روی آن مشکل تر شود نتیجه جراحی هم میتواند نامطلوب تر شود.

نیاز به جراحی مجدد

وقتی کیفیت جراحی افت پیدا میکند احتمال اینکه فرد بعدا نیاز به جراحی مجدد پیدا کند بیشتر میشود. پس احتمال رویژن یا جراحی مجدد در افراد با وزن بالا بیش از دیگران است.

بیماری های زمینه ای

در افراد چاق احتمال وجود بیماری های دیگر بیشتر است. بیماریهای قلبی یا دیابت در صدر آنها هستند. وجود این بیماری های زمینه ای ریسک بیهوشی یا بیحسی را بیشتر کرده و توانایی بدن برای تحمل استرس و فشار ناشی از جراحی را کمتر میکند.

زخم جراحی

گفتیم بافت چربی زیر پوست در افراد چاق زیاد است. بافت چربی خونرسانی خوبی ندارد. این موجب میشود بهبود زخم جراحی با مشکل روبرو شود. نتیجتا در افراد چاق و با وزن بالا احتمال اینکه زخم جراحی دیر خوب شود یا لبه های آن باز شود یا ترشحات زخم بعد از جراحی به مدت بیشتری ادامه پیدا کنند بیشتر میشود.

خونریزی حین جراحی

گفتیم در افراد چاق و با وزن بالا عمل جراحی تعویض مفصل لگن مشکل تر میشود. این موجب میگردد طول زمان عمل جراحی زیاد شود. جراحی که طولانی میشود خونریزی حین جراحی هم بیشتر میشود.

این خونریزی میتواند با مشکلات جدیدی همراه شود. مثلا نیاز فرد به تزریق خون بیشتر میشود و میدانیم همین تزریق خون میتواند با مشکلاتی همراه باشد.

بروز لخته

میدانیم هر عمل جراحی در ناحیه لگن میتواند منجر به ایجاد لخته در وریدهای عمقی ساق و ران شود. گرچه همیشه جراح پیشگیری های لازم را برای این وضعیت در نظر میگیرد ولی در افراد چاق و با وزن بالا احتمال بروز لخته در پا و بالطبع رفتن آنها به ریه بیش از افراد عادی است و این خطر در حین و بعد از جراحی هم وجود دارد.

عفونت جراحی

احتمال عفونت در محل جراحی تعویض مفصل ران در افراد چاق بیش از افراد دیگر است. مدت زمان بالنسبه بیشتر جراحی در افراد با وزن بالا و کم بودن سیستم ایمنی بافت چربی میتواند از دلایل احتمالی بالا بودن عفونت در افراد با وزن بالا باشد.

دررفتگی پروتز

احتمال بروز دررفتگی مفصل مصنوعی بعد از جراحی در افراد خیلی چاق بیش از دیگر افراد است.

عمر مفصل مصنوعی

عمر مفصل مصنوعی لگن در افراد چاق کمتر از افراد دیگر است. این به عوامل زیادی برمیگردد. اعمال فشار زیاد ورن به مفصل مصنوعی و مشکلاتی که در حین جراحی به علت سخت بودن عمل ایجاد میشود میتوانند در این وضعیت تاثیرگذار باشند.

نکاتی که جراح باید در حین تعویض مفصل لگن در افراد چاق به آنها توجه کند

گفتیم حتی در افراد چاق و با وزن بالا هم میتوان جراحی تعویض مفصل لگن و ران را انجام داد ولی باید نکات مهمی مد نظر قرار گیرند که اهم آنها عبارتند از:

اگر اندکس توده بدنی BMI بیش از 40 باشد یعنی چاقی بیش از حد باشد میتوان انجام جراحی های کاهش وزن را به بیمار پیشنهاد کرد. به این معنی که بیمار ابتدا با مراجعه به جراح دستگاه گوارش با تغییر در سیستم گوارشی (مثلا انجام جراحی اسلیو) وزن خود را کم کرده و سپس اقدام به جراحی تعویض مفصل لگن میکند

جراحی تعویض مفصل لگن در افراد چاق نیاز به تبحر زیاد از جانب جراح دارد. جراح باید بتواند در شرایط سخت کاهش دید عمقی جراحی را انجام دهد

تمامی بیماری های زمینه ای مانند مشکلات قلبی و دیابت باید قبل از جراحی تعویض مفصل ران به دقت بررسی شده و تا حد امکان تحت کنترل قرار گیرند. اگر قند خون بیمار بالا است باید کاملا کنترل شود. قند بالا احتمال عفونت محل جراحی را بیشتر کرده و ترمیم محل جراحی را به تاخیر میندازد

در افراد چاق پزشک باید دقت بیشتری به راه های پیشگیری از لخته شدن خون بکند و همچنین همه اقدامات پیشگیرانه برای کاهش احتمال عفونت را بکار گیرد

نکاتی که بیمار با وزن بالا باید در جراحی تعویض مفصل لگن و ران به آنها توجه کند

جراحی تعویض مفصل ران یک همکاری نزدیک بین پزشک و بیمار است. قطعا بدون توجه بیمار به نکات اساسی نمیتوان انتظار اخذ نتایج مناسب را از این جراحی داشت. مهمترین نکاتی که بیمار باید به آنها توجه کند عبارتند از

مسلما از بیمار انتظار میرود تا آنجا که امکان دارد وزن خود را قبل از جراحی کم کند و آن را بعد از جراحی پایین نگه دارد.

قطعا از بیماری که آرتروز لگن دارد نمیتوان انتظار ورزش و راه رفتن برای کاهش وزن را داشت ولی میتوان با بکار بستن رژیم های غذایی مناسب بخصوص تحت نظر متخصص تغذیه وزن را کم کرد.

اساس کاهش وزن در این افراد کاهش میزان کالری ورودی به بدن با مصرف کمتر کربوهیدرات هایی مانند نان و برنج و سیب زمینی و کاهش مصرف روغن از همه نوع و بیشت کردن میزان پروتئین و ویتامین است.

در مواردی بیمار میتواند با توصیه پزشک از جراحی های گوارشی برای کاهش وزن استفاده کند

بیمار باید در زمینه کاهش مشکلات زمینه ای مانند کنترل دقیق دیابت با پزشک همکاری کند.

یکی از مهمترین اقدامات پیشگیری کننده از بروز لخته خون در ساق و ران انجام حرکات مچ پا و راه رفتن بعد از جراحی و استفاده از جوراب های ضد لخته است. بیمار باید در این موارد دستورات پزشک را به دقت انجام دهد

بعضی از اقدامات برای پیشگیری از عفونت بعد از جراحی نیاز به همکاری نزدیک بیمار دارد. ایشان باید با مشورت با پزشک خود این اقدامات را به دقت رعایت کند.

نتیجه گیری

میتوان گفت بیماران با وزن بالا هم میتوانند به راحتی از مزایای انجام جراحی تعویض مفصل لگن و ران برای از بین بردن درد لگن استفاده کنند ولی برای به حداکثر رساندن نتایج آن باید نکات مهمی رعایت شود که بعضی از آنها در حیطه وظایف پزشک و بعض دیگر مربوط به بیمار است.