دکتر مهرداد منصوری دکتر مهرداد منصوری. جراح لگن و مفصل ران
گرچه هدف عمده از انجام جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن از بین بردن درد طاقت فرسایی است که در اثر خرابی این مفصل ایجاد شده است ولی خیلی از بیماران میپرسند آیا خشکی مفصلی آنها هم با جراحی بهتر میشود؟
بسیاری از بیماران قبل از جراحی دچار سفتی مفصل و محدودیت حرکتی زیادی در لگن هستند و نمیتوانند ران را به راحتی در هر جهتی حرکت دهند. آنها میپرسند آیا با کار گذاشتن مفصل مصنوعی این خشکی برطرف میشود؟
در این مقاله سعی میکنیم این مطلب را از جهات مختلف بررسی کنیم.
درد از علل مهم خشکی مفصل است
بیماری که درد شدیدی در ناحیه لگن دارد نمیتواند مفصل را به راحتی حرکت دهد. هر حرکتی در مفصل، درد لگن این بیمار را بیشتر میکند. پس او بطور غیر ارادی سعی میکند مفصل را کمتر حرکت دهد تا درد کمتری داشته باشد. او این کاهش حرکت را خشکی مفصل تفسیر میکند.
با انجام جراحی تعویض مفصل و از بین رفتن درد، بیمار خواهد توانست مفصل را بدون درد حرکت دهد، پس حرکات مفصل خود را محدود نخواهد کرد و آن را آزادانه بکار میگیرد. بنابراین میتوان گفت با از بین رفتن درد بعد از جراحی میتوان انتظار بهبود خشکی مفصل ران بعد از تعویض مفصل لگن را داشت.
تغییر شکل مفصل از علل مهم خشکی آن است
از مهمترین عللی که جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن انجام میشود خرابی این مفصل است. مفصل ران یک مفصل گوی و کاسه است و سر استخوان ران که به شکل گوی است کاملا به شکل کاسه ای استخوانی به نام استابولوم است که درون آن قرار گرفته است.
این، هم شکل بودن موجب میشود این دو بتوانند کاملا در کنار هم، آزادانه در جهات مختلف حرکت کنند و در نتیجه مفصل ران هم به راحتی حرکت کند.
وقتی مفصل ران خراب میشود شکل دو استخوان تشکیل دهنده مفصل عوض میشود و ایندو دیگر نمیتوانند به راحتی در کنار هم حرکت کنند و این موجب محدودیت حرکتی و خشکی مفصل میشود.
در موقع جراحی تعویض مفصل، سر استخوان ران و کاسه استابولوم کاملا عوض شده و با قسمت های مصنوعی جایگزین میشوند. این قسمت های مصنوعی میتوانند به راحتی در کنار هم حرکت کنند. با بازگشت حرکت به مفصل، میتوان انتظار بهبود قایل ملاحظه خشکی مفصل ران بعد از تعویض مفصل لگن را داشت.
ضعف عضلانی از علل محدودیت حرکتی مفصل است
وقتی به هر علتی مفصل ران درد شدید داشته باشد و یا بیمار به هر علتی مفصل را حرکت ندهد عضلات اطراف لگن و مفصل بتدریج ضعیف میشوند. قدرت عضلات موقعی حفظ میشوند که کار کنند و اگر مدتی و به هر علتی از آنها کار نکشیم تنبل و ضعیف و ناتوان میشوند.
وقتی این ضعف عضلانی ایجاد شد، دیگر فرقی نمیکند علت آن چه بوده، خود ضعف عضله موجب میشود بیمار نتواند مفصل را به راحتی حرکت دهد. وقتی بیمار توان حرکت درست مفصل ران خود را نداشته باشد آن را به خشکی مفصل تفسیر میکند. میگوید مفصل لگن من خوب حرکت نمیکند و سفت است و خشک است. در واقع این عضلات ضعیف او هستند که قدرت کافی را ندارند تا مفصل را حرکت دهند.
بعد از جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن و وقتی دردی که بیمار در لگن خود حس میکند از بین میرود او میتواند بیشتر راه برود. این راه رفتن، بتدریج موجب میشود عضلات لگن او قویتر شوند. قویتر شدن عضلات لگن به نوبه خود موجب میشود تا بیمار بتواند با توان بیشتر و بهتری ران را حرکت دهد و در نتیجه آن حس سنگینی و خشکی قبل از عمل بتدریج کمتر میشود و از بین میرود.
پس جراحی بطور غیر مستقیم کمک میکند تا بیمار بتواند با قویتر کردن عضلات لگن خود حرکات مفصل ران را بهتر کند.
کوتاه بودن رباط و کپسول مفصل ران از علل خشکی است
در بسیاری از بیمارانی که خرابی مفصل ران آنها مدت زیادی ادامه داشته، رباط ها و کپسول مفصلی که در اطراف مفصل قرار دارند کوتاه و سفت میشوند. این بافت ها وقتی سفت میشوند میتوانند جلوی حرکت آزادانه مفصل را بگیرند و موجب خشکی و محدودیت حرکتی شوند.
موقع جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن این بافت ها را میتوان تا حدودی برش داد و رها کرد ولی چون اینها، بافت های نگهدارنده مفصل هستند و پایداری مفصل ران تا حدود زیادی به وجود این بافت ها مربوط است نمیتوان همه آنها را برش داد یا آزاد کرد.
بنابراین اگر سفتی این بافت ها زیاد باشد ممکن است بعد از عمل، جراح مجبور شود برای حفظ پایداری مفصل مقداری از آنها را حفظ کند که در نتیجه، بافت های باقیمانده میتوانند باز هم تا حدودی جلوی حرکت آزادنه مفصل را بگیرند.
پس یکی از بافت هایی که ممکن است جراح به دلایلی مجبور شود قسمت هایی از آنها را نگه دارد و این اقدام میتواند مانع از بین رفتن کامل خشکی مفصل شود رباط ها و کپسول مفصلی است.
خشکی مفصلی تا چه حد بعد از تعویض مفصل درست میشود
جراحی تعویض مفصل میتواند در غالب موارد، خشکی مفصل را تا حدود بسیار زیادی بهتر کند و اگر جراحی درست انجام شود و بیمار بعد از جراحی دستورات پزشک را رعایت کند در بسیاری از موارد شاهد بهبودی قابل توجهی در دامنه حرکتی مفصل ران خود خواهد بود و راه رفتن او بعد از جراحی به نحو محسوسی بهتر میشود.