بهترین ایمپلنت برای جراحی تعویض مفصل لگن چیست

جراحی تعویض مفصل و کارگذاری یک مفصل مصنوعی در ناحیه لگن یکی از موثرترین راه ها برای درمان دردهای شدید مفصل ران ناشی از خرابی این مفصل است. این جراحی اگر به درستی انجام شود در غالب موارد موفقیت آمیز و با نتایج عالی همراه است.

یکی از معیارهای درستی انجام این جراحی و از عوامل مهم کلیدی در موفقیت آن، انتخاب ایمپلنت درست و مناسب است و وظیفه جراح انتخاب و بکار گیری بهترین ایمپلنت برای جراحی تعویض مفصل لگن برای هر بیمار است.

منظور از ایمپلنت در اینجا همان مفصل مصنوعی است که در حین جراحی به جای مفصل خراب شده کار گذاشته میشود.

اهمیت انتخاب ایمپلنت مناسب چیست

مهمترین تاثیر استفاده از ایمپلنت مناسب، افزایش طول عمر مفصل مصنوعی لگن و کیفیت زندگی بیمار است. هرچه کیفیت مفصل مصنوعی بهتر باشد کارکرد آن هم بهتر خواهد بود و مدت زمان بیشتری در بدن بیمار کار میکند.

البته توجه به این نکته بسیار مهم است که تنها با بکار بردن یک ایمپلنت خوب، عمر و کارکرد مفصل مصنوعی تضمین نمیشود. در غالب موارد کیفیت عمل جراحی اهمیت بیشتری از کیفیت ایمپلنت دارد.

پزشک معالج با در نظر گرفتن عوامل زیادی، بهترین نوع ایمپلنت برای بیمار را مشخص میکند. مهمترین این عوامل سن بیمار، سطح فعالیت های بدنی او، بیماری های زمینه ای، وضعیت ستون فقرات، کیفیت استخوان های بیمار و اعمال جراحی قبلی است که برای او انجام شده است.

قبل از جراحی پزشک با بررسی بیمار و ارزیابی تصاویر لگن بهترین ایمپلنت را برای بیمار انتخاب میکند.

مزایای استفاده از ایمپلنت خوب

استفاده از ایمپلنت با کیفیت خوب در مفصل ران مزایای زیادی دارد از جمله:

کاهش درد و بهبود حرکت

در صورتیکه کیفیت مفصل مصنوعی خوب نباشد بعد از جراحی به علل متفاوتی ممکن است درد در ناحیه لگن ایجاد شود. همچنین طراحی مناسب در شکل مفصل مصنوعی میتواند موجب بهتر شدن دامنه حرکتی آن شود.

کاهش احتمال نیاز به جراحی مجدد

هر چه کیفیت ایمپلنت بهتر باشد احتمال شل شدن مفصل مصنوعی و احتمال شکستگی یا ساییدگی در آن کمتر شده و در نتیجه نیاز به جراحی مجدد کاهش میابد.

انواع ایمپلنت ها برای جراحی تعویض مفصل لگن

در جراحی تعویض مفصل لگن از ایمپلنت های متفاوتی استفاده میشود که از نظر طراحی و شکل ظاهری، جنس و مواد تشکیل دهنده و از نظر طرز اتصال به استخوان با هم فرق دارند.

در زیر تفاوت های عمده ایمپلنت های مفصل ران را بررسی میکنیم.

تفاوت ایمپلنت ها در سطح حرکت و سایش

به جرات میتوان گفت مهمترین قسمت مفصل مصنوعی در ناحیه ران و لگن، محل حرکت آن است. یعنی جایی که سر مصنوعی درون کاسه مصنوعی قرار میگیرد. هرچه اصطکاک بین این دو سطح کمتر باشد، حرکت روان تر انجام شده و عمر مفصل مصنوعی بیشتر میشود.

سر مصنوعی معمولا از جنس فلز یا سرامیک استفاده میشود و کاسه مصنوعی هم میتواند از جنس فلز یا پلی اتیلن یا سرامیک باشد. این دو قسمت میتوانند بصورت های مختلف بصورت زوج در کنار هم قرار بگیرند.

شایعترین ترکیب آن ها، استفاده از سر فلزی درون کاسه پلی اتیلنی و سر سرامیکی درون کاسه پلی اتیلنی است. ترکیب اول ارزانتر و ترکیب دوم با کیفیت تر است.

تفاوت دیگر ایمپلنت ها در سطح سایش مربوط به اندازه سر مصنوعی است. معمولا هرچه اندازه سر مفصل مصنوعی بزرگتر باشد احتمال دررفتگی مفصل مصنوعی بعد از جراحی کمتر میشود. به همین خاطر در مواردی که احتمال دررفتگی بیشتر باشد، جراح ترجیح میدهد از سرهای مصنوعی بزرگتر استفاده کند.

انواع دیگری از سرهای مصنوعی هستند که به Dual Mobility معرف هستند. این سرها خود از دو قسمت مجزا تشکیل شده اند و طراحی آنها به نحوی است که احتمال دررفتگی مفصل مصنوعی را کمتر میکند. با این حال استفاده از آنها میتواند مشکلات بالقوه دیگری را ایجاد کند.

جراح با در نظر گرفتن همه عوامل تصمیم میگیرد که از کدام سر مصنوعی در ایمپلنت استفاده کند.

ایمپلنت های سیمانی یا غیر سیمانی

تفاوت دیگر مفاصل مصنوعی در نحوه اتصال اجزاء تشکیل دهنده آنها به استخوان است. برای اتصال بعضی از انواع مفاصل مصنوعی از موادی به نام سیمان استخوانی استفاده میشود که بین مفصل مصنوعی و استخوان قرار میگیرند. بعضی دیگر از مفاصل هم بدون کمک این مواد میتوانند خود را به استخوان متصل و محکم کنند.

امروز بیشتر از مفاصل مصنوعی بدون سیمان استفاده میشود. کاربرد مفاصل سیمانی بیشتر در  افراد مسن است که استخوان های پوک و شکننده دارند. مشخص شده است که این نوع از مفصل های مصنوعی در افراد مسن بهتر کار میکنند و استفاده از انها موجب میشود احتمال شکستگی بعد از جراحی کمتر شود.

در انگلستان، کشورهای اسکاندیناوی و استرالیا بیش از نقاط دیگر دنیا از مفاصل سیمانی استفاده میشود.

شکل مفصل مصنوعی

در مواردی که شکل استخوان در محل کارگذاری مفصل مصنوعی تغییر کرده باید شکل مفصل مصنوعی هم متناسب با آن تغییر کند. بنابراین در بیماران زیر از مفاصل مصنوعی با اشکال خاص استفاده میشود

• بیمارانی که دچار تخریب بسیار شدید مفصل ران بدنبال آرتروز لگن یا بیماری های دیگر شده اند
• بیمارانی که قبلا در مفصل ران شکستگی داشته اند و به علت آن شکل مفصل عوض شده است
• بیمارانی که قبلا مفصل مصنوعی داشته اند و الان باید مفصل مصنوعی جدیدی برای آنها کار گذاشته شود

خصوصیات بهترین ایمپلنت لگن

وقتی از مناسب بودن یک ایمپلنت صحبت میکنیم منظور چند خصوصیت و ویژگی خاص در آنها است که در زیر بررسی میکنیم

زیست ‌سازگاری

زیست سازگاری یا Biocompatibility به این معنا است که مواد تشکیل دهنده ایمپلنت باید با بدن سازگار باشند و بدن نسبت به آنها واکنش التهابی نشان ندهد. بهترین فلز از این نظر آلیاژهای تیتانیوم و بعد از آن آلیاژ کروم کبالت و همچنین استیل است.

مقاومت زیاد در مقابل سایش

محل حرکت مفصل مصنوعی یعنی جایی که سر مصنوعی درون کاسه مصنوعی حرکت میکند بار زیادی را تحمل کرده و در باید کمترین سایش و اصطکاک را داشته باشد.

طراحی متناسب با آناتومی بیمار

شکل ایمپلنت باید متناسب با شکل استخوان بیمار باشد تا بتواند محکم به آن متصل شود. بدین منظور ایمپلنت ها نه تنها در اندازه های متفاوت بلکه در شکل های مختلف ساخته میشوند.

طول عمر بالا

طراحی و مواد سازنده ایمپلنت باید طوری باشند که در صورتی که کارگذاری ان به نحو درستی انجام شده باشد بتواند حداقل 20 تا 25 سال بخوبی کار کند. البته بجز کیفیت مفصل مصنوعی عوامل بسیار زیادی دیگری در عمر مفصل مصنوعی تاثیر گذار هستند.

انواع معتبر ایمپلنت لگن

در بازار جهانی شرکتهای معتبری وجود دارند که محصولات با کیفیت بالاتری تولید می‌کنند مانند

• Stryker
• Zimmer Biomet
• DePuy Synthes
• Smith & Nephew

این شرکت‌ها سابقه طولانی در تولید ایمپلنت‌های ارتوپدی دارند و کیفیت محصولات‌ آنها در مطالعات علمی تأیید شده‌ است.