لق شدن و شل شدن پروتز لگن

لق شدن و شل شدن مفصل مصنوعی بعد از جراحی تعویض مفصل ران یکی از عوارض شناخته شده آن است که میتواند منجر به جراحی مجدد برای عوض کردن مجدد مفصل مصنوعی شود.

علت این لق شدن چیست و چه راه هایی وجود دارد که بتوان با کمک آنها احتمال شل شدن مفصل مصنوعی لگن را کم کرد. اگر این عارضه ایجاد شود چگونه درمان میشود. در این مقاله سعی میکنم به این سوالات و مطالب بیشتر پاسخ دهم.

مهمترین علل لق شدن و شل شدن پروتز لگن بعد از جراحی تعویض مفصل کدامند

علت لق شدن مفصل مصنوعی متعدد است. گاهی اوقات مفصل از همان ابتدا درست در داخل استخوان جاگذاری نشده است و در نتیجه بعد از مدتی شل میشود.

گاهی اوقات به علت خورده شدن استخوان های اطراف مفصل مصنوعی اتصال مفصل به استخوان ضعیف شده و در نتیجه مفصل لق میشود.

گاهی هم عفونت در محل عمل تعویض مفصل ایجاد میشود و در نتیجه آن مفصل شل و لق میشود. در زیر تک تک این موارد را به تفصیل توضیح میدهم.

لق شدن مفصل مصنوعی بدنبال تکنیک نامناسب جراحی

مفصل مصنوعی برای اینکه درست کار کند باید محکم به استخوان اطرافش متصل شود. روش این اتصال در انواع مختلف مفاصل مصنوعی متفاوت است.

در مفاصل سیمانی اتصال به توسط سیمان استخوانی انجام میشود و در مفاصل غیر سیمانی سطح فلز مفصل مصنوعی را به روشی دارای خلل و فرج بسیار ریزی میکنند که بعد از جراحی بتدریج استخوان اطراف مفصل رشد کرده و درون آن خلل و فرج نفوذ کرده و در نتیجه اتصال بسیار محکمی بین استخوان و مفصل مصنوعی ایجاد میشود.

برای اینکه اینکه در هر دو نوع مفصل مصنوعی این اتصال درست کار کند باید مفصل با تکنیک درستی به استخوان متصل شود.

اگر جراحی درست انجام نشود مفصل از همان ابتدا اتصال محکمی به استخوان نخواهد داشت. به تدریج و به مرور زمان بر اثر راه رفتن و تحت نیروی وزن اتصال مختصر و نیم بند مفصل و استخوان از دست میرود و مفصل لق و شل میشود.

در ابتدا این لقی کم است. مفصل لق شده شروع به حرکت و جابجایی میکند. این جابجایی موجب میشود استخوان اطراف مفصل خورده شود و این خوردگی لقی را بتدریج بیشتر میکند تا جایی که لقی و شلی مفصل کاملا واضح میشود.

لق شدن پروتز به علت خورده شدن استخوان

در این مکانیسم علت اصلی لق شدن مفصل مصنوعی، آزاد شدن ذرات ریز از مفصل مصنوعی و واکنش استخوان به آن است. توضیح میدهم.

یکی از مهمترین قسمت های مفاصل مصنوعی سطوح متحرک آنها است. در مفصل مصنوعی لگن سطوح متحرک بین سر و کاسه مصنوعی است.

سر مصنوعی معمولا از جنس فلز از آلیاژ کروم کبالت و یا از جنس سرامیک است و کاسه مصنوعی معمولا از جنس پلی اتیلن یا از جنس سرامیک است.

وقتی سر و کاسه مفصل مصنوعی در داخل هم حرکت میکنند گرچه حرکت آنها بسیار روان و راحت است ولی بهرحال اصطکاک بسیار کمی بین این دو سطح وجود دارد.

این اصطکاک موجب میشود به مرور زمان حرکت این سطوح در کنار هم موجب شود ذرات ریزی از سطح آنها کنده شده و در محیط آزاد شود.

پس بعد از چند سال کار کردن مفصل مصنوعی، ذرات ریزی از پلی اتیلن یا فلز یا سرامیک در اطراف مفصل مصنوعی وجود خواهد داشت.

کمترین اصطکاک بین سر سرامیکی و کاسه سرامیکی است و در نتیجه کمترین ذرات در مفصلی است که از این اجزاء ساخته شده باشد.

سر سرامیکی و کاسه پلی اتیلنی کمی ذرات بیشتری تولید میکند. سر فلزی و کاسه پلی اتیلنی باز هم کمی ذرات بیشتری تولید میکند. سر فلزی و کاسه پلی اتیلنی از جنس های قدیمی باز هم ذرات بیشتری تولید میکردند.

تولید ذرات در مفاصلی که در آنها هم سر مصنوعی و هم کاسه مصنوعی از جنس فلز است یعنی فلز بر روی فلز حرکت میکند از همه انواع دیگر بیشتر است و ذرات فلز بیشتری تولید کرده و در محیط آزاد میکند.

حال این ذرات آزاد شده هستند که علت اصلی لق شدن و شل شدن پروتز لگن هستند.

این ذرات ریز به توسط گلبول های سفید بدن خورده شده و به عنوان میکروب شناسایی میشوند و گلبول های سفید برای نابود کردن آنها سمومی را در محیط ترشح میکند.

مسلما این سموم ذرات را از بین نمیبرند ولی همین سموم موجب از بین رفتن سلول های استخوانی میشوند.

در نتیجه استخوان به تدریج در محل اتصال استخوان و مفصل مصنوعی خورده میشود. به این فرایند استئولیز Osteolysis میگویند.

استئولیز در رادیوگرافی بصورت کیست های استخوانی در اطراف مفصل مصنوعی دیده میشود. استئولیز موجب ضعیف شدن استخوان شده و این ضعیف شده میتواند در نهایت موجب شکسته شده استخوان شود.

یعنی استخوان ممکن است به قدری ضعیف شود که یک روز وقتی یک ضربه نه چندان قوی به لگن و ران وارد میشود استخوان اطراف مفصل مصنوعی شکسته میشود.

گاهی هم روند آرام تر و بی سر و صدا تر از شکستگی است و بصورت لق شدن و شل شدن مفصل مصنوعی است.

یعنی استخوان اطراف مفصل کم کم خورده شده و مفصل جا باز میکند و کم کم فضای اطراف مفصل باز میشود و مفصل مصنوعی لق و شل میشود.

لق و شل شدن مفصل مصنوعی بدنبال عفونت

مکانیسم سوم شل شدن پروتز، عفونت در محل تعویض مفصل است. این عفونت ممکن است بلافاصله بعد از جراحی ایجاد شود و یا ممکن است چند ماه یا چند سال بعد از آن به وقوع بپیوندد.

وقتی عفونت ایجاد میشود آنزیم های آزاد شده به توسط گلبول های سفید موجب از بین رفتن سلول های استخوانی میشوند.

با از بین رفتن سلول های استخوانی در اطراف مفصل مصنوعی فضای اطراف مفصل باز شده و مفصل شل و لق میشود.

علائم لق شدن و شل شدن بعد از جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن چیست

گاهی اوقات این لقی هیچ علامتی ندارد. پس همه بیماران بعد از جراحی تعویض مفصل لگن باید هر چند سال یکبار از مفصل مصنوعی عکس بگیرند تا اگر مشکلی در آن ایجاد شده باشد زود متوجه آن شوند.

گاهی اوقات شلی مفصل میتواند موجب بروز درد لگن شود.

این درد معمولا در شروع راه رفتن بیشتر است و با راه رفتن بیشتر میشود. درد موجب لنگش و بد راه رفتن هم میشود.

اگر لقی زیاد باشد میتواند موجب شکستگی استخوان های اطراف مفصل مصنوعی شود.

لقی معمولا بیشتر در اطراف پایه مفصل مصنوعی ایجاد میشود و در اطراف کاسه مصنوعی کمتر است.

درمان لقی مفصل مصنوعی چیست

وقتی مفصل مصنوعی لق میشود احتمال شکستگی استخوان های اطراف مفصل بیشتر میشود. پس قبل از اینکه شکستگی حادث شود بیمار باید درمان شود.

اگر هم لقی با درد همراه باشد برای درمان این درد باید درمانی صورت گیرد.

درمان معمولا بصورت جراحی ریویژن یا تعویض مجدد مفصل مصنوعی است.

در این جراحی قسمت لق شده مفصل مصنوعی خارج شده و یک مفصل مصنوعی دیگر در محل قرار داده میشود به نحوی که محکم به استخوان متصل شود.

قطعا این جراحی مشکل تر از یک جراحی تعویض مفصل مصنوعی است چون در این جراحی استخوان سالمی برای قرار دادن مفصل مصنوعی وجود ندارد و گاهی اوقات لازم میشود تا جراحی از پیوند استخوان یا از مفاصل مصنوعی خاص استفاده کند.

پیشگیری از لق شدن مفصل مصنوعی

پیشگیری شامل جلوگیری از هر عاملی است که موجب لقی میشود یعنی از بروز عفونت پیشگیری شود، تکنیک کارگذرای مفصل مصنوعی خوب باشد و کیفیت مفصل مصنوعی استفاده شده هم خوب باشد.