مراقبتهای بعد از عمل تعویض مفصل لگن

بسیاری از بیماران فکر میکنند تنها چیزی که یک نتیجه خوب را برای یک جراحی رقم میزند کیفیت انجام آن به توسط جراح است. البته این عامل مهمی است ولی نقش خود بیمار را نباید دست کم گرفت بطوریکه کیفیت مراقبتهای بعد از عمل تعویض مفصل لگن بدون شک از عوامل مهم و تاثیرگذار بر نتایج جراحی است.

اگر این مراقبت ها درست انجام نشوند حتی بهترین جراحی هم محکوم به شکست است.

در این مقاله به مهمترین اقداماتی که بیمار و کادر درمانی بعد از جراحی باید در مراقبت از بیمار انجام دهند میپردازیم.

مراقبتهایی که بلافاصله بعد از جراحی و در بخش برای بیمار انجام میشود

در این قسمت مراقبت هایی را که پرستاران برای بیمار انجام میدهند توضیح میدهم. در این موارد همراه بیمار میتواند به پرستار کمک کند.

سطح هوشیاری و خوردن

بعد از اینکه بیمار از اطاق عمل به بخش منتقل شد ممکن است تا مدتی حالت گیجی داشته باشد که به تدریج بهبود میابد.

اگر جراحی بیمار با بیهوشی عمومی انجام شده است، تا چند ساعت نباید چیزی برای خوردن به او داده شود. بعد از چند ساعت، میتوان پس از کسب اجازه از پرستار ابتدا چند قاشق آب به وی داد و اگر تحمل کرد و دچار ناراحتی نشد بتدریج به او مایعات بیشتری داد.

اگر بیمار با بیحسی موضعی عمل شده، تا 24 ساعت نباید پشت تخت او بالا بیاید و سر بیمار باید کاملا پایین باشد وگرنه دچار سردرد شدیدی میشود که ممکن است تا چند روز ادامه یابد.

کنترل درد محل جراحی

 در چند روز اول بعد از عمل، درد بعد از جراحی که در همه بیماران البته با شدت و ضعف متفاوت وجود دارد با مسکن های قوی و بعد از آن با مسکن های معمولی کاهش پیدا میکند. مصرف مسکن تزریقی نباید زیاد باشد چون موجب مسمومیت میشود.

پیشگیری از عفونت

 در چند روز بعد از عمل جراحی، به بیمار آنتی بیوتیک تزریقی داده میشود تا احتمال عفونت بعد از عمل جراحی کاهش پیدا کند.

پیشگیری از بروز لخته

 به بیمار داروهایی داده میشود تا از لخته شدن خون در پاها جلوگیری شود. لخته شدن خون در اندامهای تحتانی بسیار خطرناک بوده و ممکن است موجب آمبولی ریولی و اختلال در عملکرد قلب و ریه شود.

عکس برداری

 از بیمار عکسبرداری میشود تا وضعیت مفصل مصنوعی لگن گذاشته شده مشخص شود.

زخم جراحی

 لوله هایی که در محل جراحی گذاشته شده است و به آنها درن میگویند بعد از چند روز از زخم خارج شده و پانسمان زخم هم بعد از گذشت چند روز از عمل جراحی تعویض میشود.

تنفس بیمار

 از مشکلاتی که بعد از جراحی لگن ممکن است بوجود آید تجمع ترشحات در ریه است. راه های هوایی ریه برای مرطوب ماندن بطور طبیعی ترشحاتی دارند. این ترشحات با عمل دم و بازدم طبیعی و سرفه جابجا میشوند.

در افراد مسن بخصوص وقتی مدتی استراحت میکنند ( مثل وقتی بیمار میشوند یا بعد ازعمل جراحی) به علت کاهش فعالیت و کاهش فعالیت تنفسی ممکن است این ترشحات در راه های هوایی انباشته شده و موجب انسداد راه هوایی شوند که بدنبال آن احتمال عفونت ریه افزایش پیدا میکند.

برای مقابله با این پدیده در دوران بعد از جراحی، بیمار باید در تخت بیشتر به حالت نشسته یا نیمه نشسته قرار گیرد و سعی کند مرتبا نفس های عمیق بکشد و عمدا سرفه کند.

معمولا در چند روز بعد از جراحی یک فیزیوتراپ بیمار را عیادت کرده و با انجام مانورهایی مثل ضربات خفیف و آرام به پشت قفسه سینه سعی میکند به جابجایی ترشحات ریه کمک کند.

راه رفتن

 اغلب بیمارانی که برای آنها جراحی تعویض مفصل انجام شده است میتوانند و حتی لازم است در روز بعد از جراح بایستند و راه بروند. بسته به نوع عمل جراحی بعضی بیماران میتوانند روز بعد از جراحی پای عمل شده را کاملا به زمین گذاشته و روی آن فشار بیاورند و بعضی دیگر تا چند ماه نباید این کار را انجام دهند.

راه رفتن حتما باید با کمک یک فیزیوتراپ و با استفاده از وسایل کمکی مانند واکر باشد. فیزیوتراپیست روش استفاده درست از واکر و راه رفتن صحیح را به بیمار آموزش داده و حرکاتی را به وی یاد میدهد تا به کمک آنها حرکات مفاصل اندام تحتانی بهتر شده و قدرت عضلات افزایش یابد.

مراقبتهای بعد از عمل تعویض مفصل لگن که خود بیمار باید انجام دهد

بجز مراقبتهایی که پرستار و همراه از بیمار انجام میدهد خود بیمار هم مسئول نگهداری از خود است. مهمترین این امور عبارتند از

داروها

داروهای خود را بشناسید و دقت کنید دارویی که به شما میدهند درست باشد. قبل از خوردن قرص ها سعی کنید از روی شکل آنها یاد بگیرید که نام آنها چیست و به این وسیله آنها را کنترل کنید.

ممکن است به علت سرم یا داروهایی که به شما میدهند زیاد ادرار کنید. خجالت نکشید و برای ادرار کردن کمک بگیرید.

راه رفتن

اگر پزشک به شما اجازه راه رفتن داده است دقت کنید زمین نخورید. هم خود عمل جراحی و هم داروهایی که به شما میدهند ممکن است حتی قویترین ورزشکاران را هم ضعیف کند. اگر تعادل ندارید برای راه رفتن حتما کمک بگیرید.

دقت کنید که بخصوص در شب زمین نخورید. چراغ را روشن کنید. عینک خود را بزنید و دمپایی مناسب بپوشید. قبل از اینکه سوار ویلچر شوید یا آنرا ترک کنید دقت کنید که حتما چرخ های آن قفل شده باشد.

مواجهه با مردم

اگر کسی از پرسنل درمانی شما را لمس میکند آنها را تشویق کنید که قبل از آن دست های خود را بشویند. نگذارید کسانی که سرماخوردگی یا آنفلوآنزا دارند به عیادت شما بیایند. بچه ها معمولا ناقلین ویروس این بیماری ها هستند.

اگر پرستاران در موقعی که کاری برای شما انجام میدهند میز شما را از تخت دور میکنند فراموش نکنید که قبل از اینکه شما را ترک کنند به آنها یادآور شوید که دوباره آنرا سر جایش بگذارند وگرنه ممکن است آب، تلفن یا وسایل شخصی شما از دسترستان دور شود.

تغذیه

 قدری بی اشتهایی تا چند هفته بعد از عمل طبیعی است. کیفیت تغذیه بعد از جراحی بسیار مهم است. بهتر است بیماراز مواد غذایی حاوی آهن زیاد و میوه استفاده کند. آب زیاد بنوشد.

مواد حاوی مقادیر زیاد ویتامین کا مثل کلم بروکلی، جگر، لوبیا سبز، سویا، اسفناج، کلم، گل کلم، کاهو، عدس و پیاز را مصرف نکند. الکل ننوشد و از قهوه کمتر استفاده کند.

قدری یبوست بعد از جراحی طبیعی است و به علت کم بودن تحرک شمااست. از میوه های با تفاله زیاد و از برگه انجیر و زردآلو استفاده کنید.

از کسانی که غذا را سرو میکنند بخواهید که غذا را روی میز برای شما بچینند و آنرا در دسترس شما قرار دهند.

در هنگام ترک بیمارستان باید به چه نکاتی توجه کنید

بعد از جراحی تعویض مفصل در هنگام ترک بیمارستان نکات زیادی به شما گفته میشود که ممکن است آنها را فراموش کنید.

از آنها یادداشت بردارید. یا آنها را به توسط تلفن همراه خود ضبط کنید. بخصوص اینکه چه داروهایی باید مصرف کنید، چه موقع باید دوباره دکتر را ببینید،. با پانسمان ها باید چکار کنید.

چه موقع میتوانید به حمام بروید. چه موقع میتواید در منزل به تنهایی زندگی کنید. چه موقع میتوانید رانندگی کنید. چه موقع میتوانید راه بروید. چه موقع باید بخیه ها را درآورید و غیره

سعی کنید یکی از دوستان یا افراد خانواده با شما باشد تا نکات مهم فراموش نشوند

اگر از چیزی مطمئن نیستید حتما با دکتر تماس گرفته و سوال کنید. معمولا همکاران دکتر در مطب جواب اکثر سوالات شما را میدانند و میتوانند به شما کمک کنند.

مراقبت از زخم جراحی

یکی از اصول مراقبت بعد از تعویض مفصل لگن مراقب از زخم جراحی است که تاثیر بسیار مهمی در موفقیت عمل دارد. در زیر نکات اصلی این مراقبت ها را ذکر میکنیم.

زخم جراحی بیمار در اطاق عمل بخیه شده و روی آن پانسمان قرار گرفته است. پانسمان باید هر چند وقت یکبار تعویض شود. فاصله زمانی بین تعویض پانسمان ها را پزشک مشخص میکند.

معمولا زخم جراحی تا چند روز ترشحات آبکی و زلالی دارد که ممکن است پانسمان را خیس کرده و یا روی پانسمان لکه بیندازد. بعد از چند روز این ترشحات قطع میشوند.

تا وقتی که پانسمان روی زخم خیس میشود و یا روی آن لکه می افتد نیاز است که تعویض پانسمان در فواصل زمانی انجام شود و معمولا بعد از توقف ترشحات زخم، دیگر نیازی به تعویض مرتب زخم نیست ولی بهتر است تا موقعی که بخیه ها خارج میشوند روی زخم با پانسمان پوشیده باشد تا زخم با لباس تحریک نشود.

اگر ترشحات زخم بیش از یک هفته طول کشید یا بعد از چند روز ترشحات غلیظ یا زرد رنگ یا بودار شد و یا بعد از مدتی قطع، ترشحات مجددا شروع شدند باید به پزشک معالج اطلاع داد. معمولا بخیه ها بعد از دو هفته خارج میشوند.

در چند ماه اول بعد از عمل مختصری تورم در محل عمل و اندام تحتانی مبتلا وجود دارد که طبیعی است ولی هر گونه افزایش تورم باید به اطلاع پزشک ارتوپد معالج رسانده شود.  بیمار ممکن است تا مدتی قدری بیحسی یا گزگز اطراف محل شکاف جراحی خود احساس کند که طبیعی است.

مراقبت از درد محل جراحی

تا چند هفته بعد از جراحی تعویض مفصل، بیمار در شب یا در هنگام فعالیت ممکن است قدری ناراحت باشد و در محل جراحی درد داشته باشد که این حالت بتدریج از بین میرود. وی معمولا باید بتواند بعد از سه تا شش هفته از جراحی فعالیتهای سبک روزانه خود در خانه را انجام دهد.

مراقبت از نظر پیشگیری عفونت

ممکن است بعد از عمل جراحی داروهای آنتی بیوتیک خوراکی برای بیمار تجویز شود تا مدتی از آنها در منزل استفاده کند

احتمال عفونت در هرجراحی تعویض مفصل وجود دارد. باید مراقب بروز این علائم بود و در صورت مشاهده، آنها را سریعا به پزشک معالج اطلاع دارد. علائم عفونت احتمالی در ناحیه مفصل مصنوعی عبارتند از : علائم عفونت احتمال در ناحیه مفصل مصنوعی عبارتند از :

  •   تب بالا

 • لرز تکان دهنده

• ادامه ترشح از محل زخم بعد از گذشت یک هفته از عمل جراحی

 • شروع مجدد ترشحات از زخم جراحی بعد از اینکه مدتی این ترشحات قطع شده بود

 • ترشح کدر یا زرد رنگ از محل جراحی

 • قرمزی و تورم در اطراف جای محل زخم جراحی

 • درد در موقع فعالیت و حتی استراحت در محل جراحی

مراقبت های لخته شدن خون

بعد از جراحی تعویض مفصل برای جلوگیری از لخته شدن خون در اندامهای تحتانی جوراب های واریس برای هر دو پای بیمار استفاده میشود.

هدف از این جوراب ها اینست که ورید های ساق تحت فشار قرار گیرند تا احتمال تشکیل شدن لخته در آنها کم شود. این جوراب ها باید چند هفته تا چند ماه به توسط بیمار پوشیده شوند. مدت استفاده از آنها را با پزشک خود هماهنگ کنید.

برای جلوگیری از لخته شدن خون در ساق ها  همچنین داروهایی به بیمار داده میشود که ممکن است تزریقی یا خوراکی باشند. این داروها تا مدت زمانی که پزشک مشخص کرده است باید مصرف شوند.

با تمام این اوصاف باز احتمال تشکیل لخته به صفر نمیرسد و وجود دارد. وقوع علائم زیر ممکن است به علت تشکیل لخته در عروق اندام تحتانی باشد و با دیدن آنها باید بلافاصله به پزشک معالج خود مراجعه کرد.

 ورم ساق بدنبال ایجاد لخته در وریدهای عمقی

     • درد در پشت ساق

   • قرمزی در پشت ساق

    • تورم پا یا ساق یا ران

وجود علائم زیر ممکن است نشانه این باشد که لخته به ریه رسیده است. در این موارد بیمار باید فورا و بی درنگ به پزشک مراجعه کند.

    • تنگی نفس ناگهانی

   • درد قفسه سینه بخصوص اگر با تنفس شدیدتر شود

نکاتی که بعد از جراحی برای همیشه باید رعایت کنید

بعضی مراقبت ها را بیمار باید برای همیشه مد نظر داشته باشد. در زیر به مهمترین آنها میپردازیم.

چه حرکاتی را مجاز هستیم انجام دهیم

درد معیار درستی نیست تا بر اساس آن متوجه شوید آیا حرکتی را میتوانید انجام دهید یا خیر. اگر شک دارید کاری یا حرکتی برای شما مناسب است یا خیر با پزشک خود مشورت کنید.

دندانپزشکی

تا وقتی مفصل مصنوعی در بدن وجود دارد هر وقت کار دندانپزشکی برای بیمار انجام میشود باید به دندانپزشک خود اطلاع دهد تا برای مدتی برای وی داروی آنتی بیوتیک تجویز کند چون میکروب ها میتوانند در موقع دستکاری محوطه دهان و دندان در موقع اعمال دندانپزشکی از راه خون به محل مفصل مصنوعی رفته و در آن محل ایجاد عفونت کنند.

مصرف آنتی بیوتیک قبل از اقدامات دندانپزشکی بخصوص در یکی دو سال اول بعد از جراحی تعویض مفصل مهم است.

مراجعه پزشکی

بعد از جراحی تعویض مفصل هر چند وقت یکبار تا آخر عمر باید به پزشک معالج ارتوپد مراجعه کرد تا از صحت کارکرد مفصل مصنوعی مطمئن شد. بعضی از مشکلات ممکن است برای مفصل مصنوعی بوجود بیاید که در ابتدا ممکن است علامتی نداشته باشد و فرد متوجه آن نشود.

اگر این مشکلات در همین مراحل اولیه درمان نشوند و بیمار تنها هنگامی به پزشک مراجعه کند که ناراحتی برایش ایجاد شده باشد ممکن است وقت را برای درمان مناسب و موثر از دست داده و برای درمان دیر شده باشد.

برای پیشگیری از این وضعیت بیمار باید بطور مرتب و با فواصل سالانه مشخص به پزشک جراح ارتوپد خود مراجعه کند تا معاینه شده و در صورت لزوم از لگن وی عکسبرداری انجام شود.

فرودگاه

ممکن است در فرودگاه ها در حین عبور از دروازه های امنیتی کشف فلز، آلارم اخطار به صدا درآید. باید این نکته را به ماموران امنیتی اطلاع داد و بهتر است از قبل گواهی از پزشک ارتوپد معالج دریافت شود که در بدن فرد مفصل مصنوعی حاوی فلز در ناحیه لگن وجود دارد.

ورزش

باید همیشه سعی کرد تمرینات سبک بدنی را تا آخر عمر ادامه داد تا حرکات مفصل و قدرت عضلات حفظ شود. بیمار بعد از شش تا هشت هفته میتواند شنا کند که فعالیت ورزشی سودمندی است. دوچرخه سواری روی زمین بدون شیب هم ورزش مناسبی است.

ورزش هایی که در آنها به مفصل ضربه وارد میشود مثل تنیس، بدمینگتون، فوتبال و پرش مناسب نیستند. بیمار نباید اشیاء سنگین را حمل کند و بهتر است خریدهای روزانه خود را با چرخ دستی کوچکی به منزل ببرد.

ورزش بعد از جراحی تعویض مفصل لازم است. راه رفتن ورزش خوبی است و راه رفتن روی زمین های هموار نه تنها اشکالی ندارد که خوب هم هست. شنا ورزش بسیار خوبی برای شما است. همچنین دوچرخه سواری ورزش مناسبی است.

ورزش هایی که موجب وارد شدن نیرو بصورت ضربه ای به لگن شما میشوند مثل تنیس، بدمینتون، فوتبال و هر ورزشی که پریدن و جهیدن جزئی از آن باشد برایتان نامناسب است.  بلند کردن اشیاء اشکالی ندارد ولی از بلند کردن اشیاء سنگین و یا در وضعیت های نامناسب امتناع کنید.